OPINIE: "Waarom je kind niemand moét zoenen met de eindejaarsfeesten"

Knuffels en aanrakingen zijn van levensbelang voor kinderen. Dat weten we al sinds 1945, toen René Spitz de tragische effecten beschreef van het gebrek aan affectieve en lichamelijke stimulansen in een hospitaal voor weeskinderen. In extreme gevallen lijdt dit tot onherstelbare psychosomatische schade.
Alleen, er zijn grote verschillen in hoe kinderen wordt geleerd daarmee om te gaan. We geven via onze opvoeding en ons eigen gedrag door wat we zelf hebben geleerd en belangrijk vinden. Zoals bij alle gedragingen is ook op vlak van aanrakingen het kweken van ‘goede gewoontes’ belangrijk. Maar wat zijn goede gewoontes op dat vlak?

Kinderen hebben eigen gevoelens, eigen grenzen, en zullen in veel gevallen ook wel aangeven hoe ze aanrakingen en knuffels beleven. De ene zoekt het op, de andere huppelt weg als je een zoen wil geven.

Uiteraard zal je als ouder of als opvoeder rekening houden en luisteren naar wat het kind aangeeft als grens. Je roept het niet tot de orde, sleurt het niet fysiek tegen je lijf, je chanteert het niet met gespeelde boosheid of verontwaardiging als ze niet ingaan op je aanrakingen.

Net als kinderen ‘goede gewoontes’ moeten aanleren, is het ook belangrijk dat ze leren luisteren naar hun eigen gevoelens en grenzen. En dat ze zich niet beschaamd of stout voelen als ze ingaan tegen verwachtingen of vragen van volwassenen om gezellig op de schoot te komen zitten.

Als volwassene heb je een zeker overwicht, en bezit je macht: je kan dingen bekomen of ongedaan maken voor kinderen. Misschien besef je dat niet, maar kinderen weten heel goed dat ze van jou afhankelijk zijn, en zullen je misschien niet willen kwetsen of voor het hoofd stoten. Daardoor zullen ze misschien niet protesteren als je van hen iets vraagt wat ze eigenlijk niet willen.

Uiteindelijk gaat het minder om die zoen of die aanraking, maar wel om hoe die tot stand komen en of een kind daar zelf kan voor kiezen. En kiezen is iets wat je als kind moet leren. Dat betekent stilstaan bij wat je voelt, woorden vinden voor dat gevoel, toestemming krijgen om dat gevoel te hebben en dit te communiceren. En manieren leren om dat op een evidente manier te doen.

Willen we weerbare kinderen, kinderen die durven ‘neen’ te zeggen als er seksueel grensoverschrijdend gedrag dreigt, dan kunnen we als volwassene best hun grenzen respecteren. Spreek met je kinderen wanneer je kind een grens aangeeft, hoe subtiel ook. Geef toestemming om te kiezen. Weerbare kinderen hebben dit gemeen: hun ouders gaven het goede voorbeeld én het was onderwerp van een gesprek.

Een beetje beleefdheid is op zijn plaats, maar laat je kind toe dat uit te drukken met een handdruk of een high five. Als je daarmee je kind zelfzekerder maakt om ook grenzen aan te geven en zo misschien ongewenste seksuele ervaringen uit de weg te gaan, dan is dat een grote bonus, niet?

Erika Frans is expert preventie van seksueel grensoverschrijdend gedrag bij Sensoa, het Vlaams expertisecentrum voor seksuele gezondheid.