De verwant van de kaviaarproducenten, de Europese steur, is zo goed als uitgestorven. Er worden wel pogingen ondernomen om hem nieuw leven in te blazen.
Op middeleeuwse stillevens van vissen en zeevruchten in Vlaamse havens prijken dikwijls steuren: grote vissen die toen duidelijk vrij algemeen waren. De dieren hebben een aparte levensstijl. Net als zalmen worden steuren in zoetwater geboren en migreren ze naar de zee, waar ze volwassen worden. De volwassen dieren trekken vervolgens een rivier op om zich voort te planten.
Maar anders dan de meeste zalmen overleven de steuren de voortplanting. Ze trekken na het paaien weer naar zee om verder te groeien. Elke twee tot vijf jaar zwemmen ze opnieuw een rivier op om zich voort te planten. Een eindeloos proces, want een steur kan honderd jaar oud worden. De Europese soort kan meer dan vier meter lang worden en 400 kilogram wegen.
Steuren zijn haast levende fossielen: ze zouden al 250 miljoen jaar meegaan in de geschiedenis van het leven en in die tijd weinig veranderd zijn – een zeldzame evolutionaire stilstand. Met hun speciale snuit en de harde beenplaten op hun lijf zien ze er inderdaad uit als dieren uit een andere wereld. Ze hebben zelfs de dinosaurussen zien komen en gaan.
Steuren hebben de dinosaurussen zien komen en gaan, maar de mens en zijn industrie was er te veel aan
Helaas was de mens met zijn industrie er te veel aan. Overbevissing, watervervuiling, sluizen en andere obstakels op rivieren dreven de steuren in de vernieling. Op moderne stillevens van vangsten uit onze havens is geen steur meer te bekennen. De Europese steur is al minstens een halve eeuw uitgestorven in België en Nederland. In de Gironde in Frankrijk overleeft de waarschijnlijk enige natuurlijke populatie van de soort.
Als er nu toch een steur in een Vlaamse rivier gevonden wordt, betreft het een exemplaar uit de handel. Tuincentra bieden Siberische en andere steuren te koop aan voor visvijvers. Meestal halen vissers ze er gewoon even uit om ze vervolgens weer los te laten – sommigen noemen dat een sport. Af en toe sukkelt zo’n steur in een natuurlijk water, waar hij een roemloos einde kent.
In de Turnhoutse Kempen is er een kweekproject voor steuren die vooral kaviaar (‘zwart goud’) moeten leveren. Het moet de druk op de eveneens bedreigde populaties van wilde Russische en Iraanse kaviaarsteuren verlichten. Royal Belgian Caviar wordt onder meer in Europese sterrenrestaurants aangeboden – een luxe steurproduct als Belgisch exportlabel, wat een anachronisme!
Maar misschien kent dit trieste verhaal toch een happy end. In Nederland, Duitsland en Frankrijk zijn de voorbije tien jaar tientallen gekweekte Europese steuren uitgezet, in de hoop dat ze kiemen vormen voor leefbare populaties. Het is de enige manier om de soort nieuw leven in te blazen, want natuurlijk herstel is zo goed als uitgesloten. Een Nederlandse garnalenkotter ving dit jaar zo’n steur in het Belgische deel van de Noordzee. Het dier werd meteen teruggezet. De hoop bestaat dat het dit manoeuvre overleefde met dank aan zijn benen pantser dat bescherming biedt.
De Schelde, de Maas en de Rijn moeten wel steurvriendelijker worden gemaakt, zodat de vissen zich kunnen voortplanten. Gezien de lange levenscyclus van de dieren zal herstel een langzaam proces zijn. Maar zodra de populatie zich op gang heeft getrokken, zou het snel kunnen gaan. Dan kunnen er weer completere stillevens van onze inheemse vissen worden gemaakt.
Beestenboel
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
