Belgische onderzoekers ontdekken nieuwe molecule die kankeruitzaaiingen tegengaat

In 2014 zorgde het UCL-team onder leiding van dokter-farmacoloog Pierre Sonveaux voor een wereldprimeur, toen het bekendmaakte dat het voor het eerst een middel had gevonden dat bij muizen de vorming van metastasen, uitzaaiingen, blokkeerde. Die uitzaaiingen, secundaire tumoren, zijn verantwoordelijk voor 90 procent van de sterfte bij kankerpatiënten. 

Nu heeft hetzelfde team een tweede molecule ontdekt die de vorming van metastasen tegengaat. De eerste molecule, mitoQ, was een synthetisch middel dat onder meer gebruikt werd om de ziekte van Parkinson te bestrijden, de nieuwe molecule, catéchine:lysine 1:2, is van natuurlijke oorsprong. Ze wordt geproduceerd door een Indonesische plant. 

De beide moleculen werken in op de mitochondriën, de "energiefabriekjes" van de cellen, en leggen enkel de energieproductie van de cel stil en niet de hele cel. Ze ontnemen, aldus Sonveaux, "kankercellen de zin om te reizen", en vormen dus een preventief middel tegen uitzaaiingen. "Ze kunnen voorkomen dat kanker zich verspreidt", zo zei Sonveaux tegen de RTBf, "maar het niet genezen."

Het eerste middel is inmiddels getest op muizen, en daarbij is gebleken dat mitoQ perfect werkt op verschillende menselijke kankers bij muizen. "We zijn erin geslaagd om uitzaaiende menselijke borstkankercellen te stoppen bij muizen", zo zei Sonveaux. Het middel kan ook gecombineerd worden met andere behandelingen als bestraling of chemotherapie. "Kankers die normaal uitzaaien, kunnen we minder agressief maken, waardoor ze gemakkelijker te behandelen zijn", zei Sonveaux aan de Randkrant. 

Sonveaux hoopt dat ook dit nieuwe middel zijn doeltreffendheid zal bewijzen in testen bij muizen. 

De volgende stap is het uittesten van de middelen in klinische testen op mensen, en voor mitoQ is daarvoor al een protocol uitgeschreven. De molecules hebben slechts een kans op 20 om met succes die testen te doorstaan en effectief een geneesmiddel te worden. Dankzij catéchine:lysine 1:2 heeft men nu een tweede molecule, en verdubbelt men de kansen om een geneesmiddel te vinden, tot 1 op tien, zo zei Sonveaux aan de RTBf.

Catéchine:lysine 1:2 moet nu hetzelfde parcours doorlopen als mitoQ, en hoewel het nog onzeker is dat de nieuwe molecule ook bij mensen zal werken, heeft het Belgische farmabedrijf BePharbel al gezegd dat het wil investeren in het op punt stellen van een proces  voor de productie van de molecule op grote schaal, om er misschien ooit een geneesmiddel voor de mens van te kunnen maken. 

De ontdekking van de nieuwe molecule is een hoopgevende doorbraak, maar het gaat om een doorbraak in het onderzoek. Dat betekent nog niet dat er nu ook snel een geneesmiddel zal zijn dat gebaseerd is op de ontdekking. Volgend jaar hoopt het team van de UCL te kunnen starten met testen op mensen met mitoQ, en die kunnen lang duren. En zoals gezegd, is er een kans van 1 op 20 dat het middel een nieuwe geneesmiddel wordt. 

Catéchine:lysine 1:2 moet eerst nog voort op muizen getest worden, voor men kan beginnen denken aan testen bij mensen, dus een eventueel geneesmiddel op basis van die nieuwe molecule ligt nog verder in de toekomst. Overigens moeten nieuwe middelen die alle testen met succes doorstaan hebben, nog een vergunning krijgen, wat eveneens tijd vraagt.