Zo zullen wij Trumps nieuwe belastingwet hier voelen
Paul De Grauwe is professor aan de London School of Economics. Zijn column verschijnt wekelijks.
Trump en de Republikeinse partij hebben hun slag thuisgehaald: een massale herverdeling van het inkomen ten voordele van de top 1 percent van de inkomens in Amerika.
Gedurende de verkiezingscampagne beloofde Trump dat hij de stal van Washington zou uitkuisen. Hij zou de macht van de lobbyisten een halt toeroepen. Na één jaar Trump is de macht van de lobbyisten groter dan ooit. De grote ondernemingen en de superrijken hebben de pen van de parlementariërs vastgehouden en een nieuwe belastingwet opgedrongen, die hen rijkelijk bedient ten koste van de modale en vooral de arme Amerikaan.
Die laatste krijgt weliswaar een kleine vermindering van de personenbelasting, maar die zal slechts enkele jaren van kracht blijven, tot na de volgende verkiezing. Het zal dan aan die toekomstige regering toekomen om het budgettaire gat te dichten. Dat wordt geschat op 1.500 miljard dollar over een periode van tien jaar.
Dat de modale Amerikaan die cadeaus voor de superrijken zal betalen, staat vast. Nu reeds kondigen Republikeinse Congresleden aan dat er geen geld meer is voor sociale programma's zoals de ziekteverzekering van de armen (Medicaid), de ouderen (Medicare) en de kinderen (Children's Health Insurance Program). Het geld is er voor de superrijken, die zoals Trump geen successierechten meer zullen betalen en zo de massale ongelijkheid in Amerika over de generaties heen zullen bevestigen.
Van democratie naar plutocratie
Hoe is het zover kunnen komen? Amerika is van een relatief goed werkende democratie terechtgekomen in een plutocratie, een politiek stelsel waar een kleine laag van de meest vermogende Amerikanen de wetten stelt. Dat is op zijn beurt het gevolg van de enorme toename van de ongelijkheid in Amerika. Die uit zich in het feit dat de rijkste 1 procent meer vermogen heeft dan de onderste 90 procent van de bevolking. Dat geeft hun een ongelooflijke politieke macht.
Die macht werd door het Amerikaanse opperste gerechtshof in 2010 nog drastisch verhoogd toen dat oordeelde dat beperkingen op de financiële steun aan politici ongrondwettelijk zijn. Sindsdien is het hek van de dam en kunnen Congresleden zonder de financiële steun van de miljardairs niet meer verkozen worden, tenzij ze zelf superrijk zijn.
Ik heb de laatste dagen in het magistrale werk van Tocqueville, De la démocratie en Amérique, zitten lezen. Tocqueville was een Franse aristocraat, die na de restauratie van de monarchie in Frankrijk naar Amerika trok om de gevolgen van gelijkheid op het politieke stelsel te onderzoeken. Hij kwam tot de conclusie dat de grote graad van gelijkheid, die toen in Amerika heerste, het mogelijk had gemaakt dat Amerika sterke democratische instellingen had gecreëerd. Voor Tocqueville stond het vast dat de grote ongelijkheid, die in Frankrijk ondanks de revolutie bleef bestaan, democratie onmogelijk maakte in dat land. Indien hij vandaag naar Amerika zou terugkeren, zou hij zijn conclusie herformuleren: de grote ongelijkheid in Amerika, die vandaag deze van het ancien régime benadert, maakt er democratie onmogelijk.
De wet vermindert de vennootschapsbelasting in de VS van 35 tot 20 procent. De politieke druk van de multinationale ondernemingen zal nu in Europa en elders nog groter worden
Wat is de implicatie voor ons? Ik vrees dat die negatief is. Ik zie een besmettingsgevaar. De nieuwe Amerikaanse belastingwet vermindert de vennootschapsbelasting in de VS van 35 procent tot 20 procent. De politieke druk van de multinationale ondernemingen zal nu in Europa en elders nog groter worden. Die ondernemingen zullen nu nog meer dreigen om elders te gaan, tenzij de vennootschapsbelastingen hier verder naar beneden worden gehaald. Een neerwaartse spiraal van dalende vennootschapsbelastingen wordt nog moeilijker te stoppen. Een ontwikkeling die ingaat tegen de wens van de meerderheid van de bevolking.
Minder koopkracht
Verhalen zullen verteld worden waarin ondernemingen dankzij lagere vennootschapsbelastingen meer zullen investeren. Dat zal de productie en de tewerkstelling ten goede komen en zichzelf betalen.
Er bestaat helaas weinig wetenschappelijke evidentie dat lagere vennootschapsbelastingen deze wonderlijke effecten hebben. Wat we wel observeren, is dat ze een dynamiek in gang zetten van toenemende belasting op arbeid om de dalende vennootschapsbelastingen te compenseren. Het gevolg hiervan is minder koopkracht en minder vraag naar goederen en diensten. In zo'n dynamiek eindig je in een situatie waarin de ondernemingen niet meer investeren, maar wel meer dividenden uitbetalen aan aandeelhouders.