"Eerste bewijs van zwemmende dino's": nieuwe soort lijkt kruising tussen zwaan en 'klassieke' dinosaurus
dino'sNaast lopende en vliegende dinosaurussen bestonden ook zwemmende exemplaren, zo blijkt uit het onderzoek van een fossiel dat ontdekt werd in Mongolië. Het gaat om een nieuwe soort die tussen 71 en 75 miljoen jaar oud is. Het onderzoek, dat staat in het wetenschappelijke tijdschrift Nature, werd gevoerd door een internationaal team van paleontologen, onder wie twee Belgen.
De dino, die luistert naar de naam Halszkaraptor escuilliei, had een lange, zwaanachtige nek, kleine vleugelachtige uitstulpingen en een snavel met kleine tanden. Het dier leefde zowel op het land als in het water. Zijn poten lijken op deze van loopvogels, zijn vleugels op de korte vinachtige voorste ledematen van pinguïns. Op basis van die eigenschappen besloten de wetenschappers dat nood was aan een nieuwe subfamilie in de grote dino-stamboom, die van de Halszkaraptorinae.
Belgen
Aan het onderzoek, onder leiding van de Italiaan Andrea Cau van het Museo Geologico Giovanni Capellini in Bologna, namen twee Brusselse wetenschappers deel: Pascal Godefroit van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN) en Koen Stein van de afdeling AMGC (Analytical, Environmental and Geo- Chemistry) van de VUB. Godefroit zorgde er mee voor dat het fossiel onderzocht kon worden en dat het uiteindelijk werd teruggegeven aan Mongolië.
"Het fossiel was illegaal opgegraven en uit Mongolië gesmokkeld", zegt Godefroit. "Daarna belandde het achtereenvolgens bij minstens vijf verschillende privé-eigenaars. Het was (de Franse paleontoloog) François Escuillié, een bekend verzamelaar, die het fossiel opmerkte en aankocht, waarna hij het aan het KBIN bezorgde voor repatriëring."
Nieuwe soort
Onderzoek van het fossiel door een synchrotron in het Franse Grenoble (de European Synchrotron Radiation Facility) bracht verborgen anatomische kenmerken van het dier aan het licht, waardoor het als een volledig nieuwe soort werd erkend. "Vroeger gingen we er altijd vanuit dat dinosauriërs op het land leefden", verduidelijkt Godefroit. "Sedert een tiental jaar weten we ook dat er vliegende exemplaren bestonden. Nu ontdekten we door de scan met de synchrotron een speciale aanpassing aan de voorste ledematen van het dier, waarbij de eerste vinger langer is dan de andere. Eenzelfde aanpassing zien we bij nog levende dieren als de pinguïn." Het fossiele dier bleek voorts een lange zwanenhals te hebben.
Koen Stein van de VUB deed onderzoek naar de leeftijd van het dier. "Ik onderzocht enkele stalen van het scheenbeen van het fossiel", zegt Stein. Daaruit bleek "dat het dier één tot twee jaar oud moet zijn geweest toen het stierf". Het was bijna volgroeid. "Op zich is dat al een aanwijzing dat het wellicht niet om een vogel gaat. De meeste moderne vogels zijn volgroeid binnen een periode van enkele maanden. Alleen bij grotere loopvogels kan de groei meer dan een jaar duren. Vogelachtige dinosauriërs hebben dikwijls een langere groeitijd."
Tanden
Bij de scans in Grenoble waren duidelijk tanden in de onderkaak van het dier te zien. "De tanden verschillen opmerkelijk van deze van aan land jagende dinosauriërs. Waarschijnlijk was het een viseter."
"Het is de eerste keer dat bewezen wordt dat er naast lopende en vliegende ook zwemmende dinosauriërs zijn"
"Het fossiel heeft enkele opvallende kenmerken van waterdieren, zowel van in het water levende reptielen als van watervogels", aldus Stein. "Niet alleen zijn er de vinachtige voorste ledematen. Ook de relatief grote holtes rond de snavel (...) doen denken aan waterdieren."
Verder is het borstbeen van de Halszkaraptor escuilliei relatief licht, waardoor de eventuele vliegcapaciteit gehypothekeerd wordt, en is de botwand van de beenderen dik, een kenmerk van waterdieren.
"Dat alles doet ons besluiten dat het over een dier gaat dat zich ook in het water waagde, een watervogelachtige dinosauriër", zegt Stein. "Daarmee is het de eerste keer dat bewezen wordt dat er naast lopende en vliegende ook zwemmende dinosauriërs zijn", concludeert Godefroit.
Naam en vindplaats
De naam van de soort, Halszkaraptor escuilliei, is een eerbetoon aan de Poolse paleontologe Halszka Osmólska (1930-2008) voor haar bijdragen aan de paleontologie van de theropoden, en aan Escuillié.
De exacte vindplaats is niet bekend. "We weten waar de sedimenten voorkomen waarin het fossiel gevangen zit", zegt Godefroit. "En dus ook de geologische formatie waar het in thuishoort. Daarmee kunnen we de vindplaats op een tiental kilometer precies benaderen."
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Drie Amerikaanse bedrijven wedijveren om toekomstige maanwagen
-
Dino's echte pechvogels: uitgestorven omdat meteoriet net dáár op aarde neerstortte
Wat was de kans op uitsterven voor de dinosaurussen zo'n 66 miljoen jaar geleden? Japanse onderzoekers berekenden dat amper dertien procent van de aardoppervlakte voldoende rijk is aan koolwaterstof voor zo'n massavernietiging. De meteoriet die het einde van de dino's inluidde, stortte net op zo'n voor hen rampzalige plek neer. Brute pech dus. -
Jobat
Hoe herken je een toxische baas en wat doe je ertegen? “Hij zal altijd druk bezig lijken, maar toch ook micromanagen”
Welzijn op het werk krijgt vandaag meer aandacht dan ooit. Experts moedigen je aan om kritisch na te denken over je leidinggevende en op te komen voor jezelf en je team. Goed leiderschap is dan ook van cruciaal belang voor de prestaties die je levert en hoe je je voelt op de werkvloer. Maar wat kan je als medewerker doen als jouw leidinggevende je belemmert om goed – en graag – te werken? Welzijnsmanager Elisabeth Van Steendam legt het Jobat.be uit. -
-
PREMIUM
Nieuwe dino met 'scharen van tanden' ontdekt
-
9
Eclipsgekte in Noord-Amerika: “Nog ergere files verwacht dan bij zonsverduistering van 2017”
Maandagmiddag zet een totale zonsverduistering 44 miljoen Amerikanen, Canadezen en Mexicanen in het donker. Miljoenen anderen zullen proberen binnen ‘the path of totality’ te raken, een 198 kilometer smalle strook van Montréal tot Mexico waarbinnen alle zonlicht even volledig verdwijnt. Wordt het echt zo spectaculair? Wij vroegen het aan oud-Nasa-sterrenkundige Fred Espenak (70). “We vrezen hier voor een nog groter verkeersinfarct dan na de vorige eclips van 2017.” -
PREMIUM
EXCLUSIEF. Belgische wetenschappers ontdekken schadelijke roetdeeltjes in hersenen: “Ze stapelen zich op in belangrijke delen van ons brein”
Elke dag ademen we schadelijke roetdeeltjes in door luchtvervuiling. Dat ze in ons lichaam terechtkomen, wisten wetenschappers al. Maar Belgische onderzoekers aan de UHasselt hebben nu ontdekt dat ze niet alleen tot in onze hersenen raken, ze verzámelen zich daar ook in bepaalde delen. Om welke delen van ons brein gaat het? Wat zijn de gevolgen? En kan je er iets tegen doen? HLN-wetenschapsjournalist Martijn Peters vroeg het aan wetenschapper Kenneth Vanbrabant. -
HLN Shop
Ga voor schoonheid én degelijkheid: in vijf stappen naar jouw ideale e-bike
-
Duizend vrouwen gezocht die vagina ter beschikking willen stellen van wetenschap
-
Waarom we 's nachts slapen en wat dinosaurussen daarmee te maken hebben
Dat we overdag wakker zijn en 's nachts slapen, is terug te voeren op het uitsterven van de dinosauriërs 66 miljoen jaar geleden. Daarvoor waren zoogdieren nachtdieren. In het donker werden ze minder bedreigd door de dino's die overdag rondliepen. Toen dat gevaar verdween, konden de zoogdieren steeds vaker overdag actief worden. Die overgang duurde een paar miljoen jaar. -
HLN Shop
“Gebruik er verschillende door elkaar”: podoloog geeft raad bij het kiezen van jouw perfecte wandelschoenen
Bij velen onder ons kriebelt het al om deugddoende tochten te maken in het groen. Ben je nog geen volleerd wandelfanaat, maar wil je graag de draad oppikken? Trek dan een instapmodel wandelschoenen aan je voeten. HLN Shop gaat na met welk schoeisel je als beginnend wandelaar - figuurlijk dan - over rozen loopt. -
PREMIUM
“De lente is niet vandaag maar gisteren al van start gegaan”: waarom seizoenen niet altijd op de 21ste beginnen
0 reacties
Resterende karakters 500
Log in en reageer