Eerste bezoek in 65 jaar draait uit op verbaal robbertje vechten tussen Erdogan en Tsipras

Griekenland en Turkije leven al tientallen jaren op gespannen voet naast elkaar en hebben over tal van zaken meningsverschillen. Voor de verdeling van Cyprus in een Grieks en een Turks deel zorgt soms voor een sfeer van koude oorlog tussen beide landen.

Maar Turks president Erdogan maakte nog voor hij geland was in Griekenland voor het eerste Turkse staatsbezoek aan Griekenland in 65 jaar, duidelijk dat hij zich niet zou inhouden en vast van plan was te zeggen waar het volgens hem op stond. Griekenland moest maar eens aanvaarden dat er een herziening moet komen van het belangrijke Verdrag van Lausaunne. Dat vredesverdrag bezegelde in 1923 het einde van de Grieks-Turkse oorlog van 1921-1922 en legt de grens tussen beide landen vast. 

Voor Griekenland is het verdrag in steen gebeiteld en kan er niets aan veranderd worden. Dat weerhield Erdogan er echter niet van het meteen als eerste kwestie op te rakelen tegen de Griekse pers. En dat terwijl het bezoek bedoeld was om de relaties net te ontspannen.

Ook tijdens het bezoek zelf bleven de subtiele verwijten over en weer vliegen tussen wat nochtans NAVO-bondgenoten zijn. Erdogan ratelde doorheen de dag een lijstje af van historische twistpunten tussen beide landen, tot groot ongenoegen van zijn Griekse toehoorders die bij momenten niet wisten waar kijken.

De Grieken maakten bij Erdogans ontvangst meteen duidelijk dat ze niet gediend waren met diens uitspraken. President Prokopis Pavlopoulos vertelde zijn Turkse ambtsgenoot tijdens de lunch dat verandering aan het verdrag onbespreekbaar waren. "Dit is het fundament van onze vriendschap", aldus Pavlopoulos, er subtiel aan toevoegend dat hij professor Rechten is. "Het verdrag bepaalt de grenzen van Griekenland en van de Europese Unie. Er is niets mis mee, het moet niet herzien of aangepast worden." 

Erdogan, die er naast zat en star voor zich uitkeek, zei daarop dat "details" van het 94 jaar oude document verduidelijkt moeten worden, bijvoorbeeld waar het gaat over de rechten van Turkse moslims in het noorden van Griekenland. Zij worden volgens Turkije nog steeds gediscrimineerd. "Zo'n behandeling krijgen Griekse burgers in Turkije niet", sneerde de Turk.

En Griekenland zou zich beter een beetje dankbaarder tonen, aldus Erdogan. "Wij hebben jullie opnieuw in de NAVO gelaten, zonder ons zaten jullie er nog niet in." Griekenland trok in 1974 uit de NAVO na de Turkse invasie van Cyprus, maar sloot zich in 1980 opnieuw aan.

Ook Grieks premier Alexis Tsipras toonde zich verbaasd over Erdogans uithaal naar het Verdrag van Lausanne: "Ik ben eerlijk gezegd een beetje verward over wat hij voorstelt", aldus Tsipras terwijl Erdogan naast hem stond op een persconferentie in de namiddag. Want ook Turkije heeft moeite met religieuze vrijheden: "De Griekse overheid heeft een reeks moskeeën gebouwd in het land. En niet een keer is het in ons hoofd opgekomen om een religieuze orthodoxe ceremonie te houden in de Fethiye-moskee in Athene, zoals in mijn ogen omgekeerd wel vaker gebeurt in de Hagia Sophia." 

Dat bekende gebouw in Istanboel was oorspronkelijk een kathedraal, daarna een moskee en nu een museum. Toch wordt de laatste jaren de Koran er voorgelezen.

Maar Erdogan bleef doorgaan. Cyprus is nog altijd niet herenigd omdat de Griekse Cyprioten een "rechtvaardig en duurzaam" akkoord blijven afwijzen. En waarom verdient de Turkse minderheid in het noorden van Griekenland amper 2.200 euro per jaar, en de gemiddelde Griek 15.000? Bovendien moet Athene de acht Turkse legerofficieren die gevlucht zijn na de mislukte staatsgreep, maar eens overdragen. "Ze kunnen naar Turkije overgebracht worden, een land dat de doodstraf heeft afgeschaft en geen land van folteringen is."

Pas 's avonds leken de spanningen te gaan liggen en kon vermeden worden dat het bezoek een nooit geziene diplomatieke flop werd. "Er is veel meer dat ons verbindt dan wat ons verdeelt, zolang de wil er is", sprak president Pavlopoulos verzoenende taal. 

"We kunnen naast elkaar leven", repliceerde Erdogan. "Ons doel is om de toekomst verschillend van elkaar vorm te geven, maar met eenheid, respect voor elkaar en solidariteit."