Situatie nog erger dan gedacht: “Poolijs smelt aan snelste tempo van de laatste 1500 jaar”

De ‘2017 Arctic Report Card’ werd opgesteld door 85 wetenschappers uit twaalf verschillende landen. De bevindingen werden vandaag besproken tijdens een congres in New Orleans.

Volgens het rapport kende de Noordpool zijn tweede warmste jaar sinds het begin van de metingen in 1900. 

De regio warmt dubbel zo snel op als de rest van de wereld omwille van een proces dat ‘Arctische amplificatie’ wordt genoemd. Daarbij smelt het zee-ijs door warmere lucht- en watertemperaturen, waarbij donkerder oceaanwater wordt blootgesteld aan het inkomende zonlicht. Aangezien het water van de oceaan minder licht weerkaatst dan het ijs, absorberen de oceanen meer warmte, waardoor de zee en de lucht verder opwarmen en dat vormt dan in deze vicieuze cirkel opnieuw aanleiding voor een verdere smelting van het zee-ijs.

De metingen in maart 2017, wanneer het zee-ijs normaal gezien op zijn hoogtepunt moet zijn, leverden bedroevende resultaten op. De omvang van het Arctisch poolijs bleek de kleinste sinds het begin van de metingen in 1979. “Ongeveer 79 procent van het Arctisch zee-ijs is dun en amper een jaar oud. In 1985 was 45 procent van dat ijs nochtans dik, ouder ijs,” zegt NOAA-wetenschapster Emily Osborne. De tien laagste zee-ijsniveaus werden gedurende de voorbije elf jaar gemeten, haalt ze aan.

Uit nieuw onderzoek van fossielen, koralen en schelpen blijkt dat de temperaturen op de Noordpool stijgen en dat het zee-ijs afneemt aan tempo’s die ongezien zijn in de voorbij 1500 jaar. Die dramatische veranderingen gaan gepaard met de grootste toename van de hoeveelheid koolstofdioxide in de lucht, stelt het rapport.

“De Noordpool maakt de meest ongeziene transitie in de geschiedenis van de mensheid door,” zegt Jeremy Mathis, hoofd van het Arctische onderzoeksprogramma van NOAA. “2017 blijft ons aantonen dat de trend waarbij de Noordpool een erg andere plaats wordt dan zelfs maar tien jaar geleden zich verder zet,” gaat hij verder. Volgens de wetenschapper heeft de evolutie op de Noordpool consequenties voor iedereen in het noordelijk halfrond: “We willen dat elke Amerikaan weet dat deze veranderingen een impact zullen hebben op ieder van ons.” Hij haalde daarbij voorbeelden aan van klimaatvluchtelingen, extreme weersomstandigheden en hogere voedselprijzen die mogelijk allemaal in verband kunnen gebracht worden met de snelle klimaatverandering op de Noordpool.

Veranderingen in de Noordpool kunnen een invloed hebben op de visvoorraden. Meer ijsvrije poolzomers kunnen daarnaast ook de concurrentie tussen landen om grondstoffen in voorheen onbereikbare gebieden aanwakkeren. Bovendien kunnen veranderingen in Arctisch zee-ijs en temperaturen een effect hebben op het weer elders in de wereld. “De Noordpool was altijd de koelkast van de planeet, maar de deur van de koelkast is blijven openstaan,” aldus Mathis. 

De onderzoekers stelden ook vast dat de permafrost, waarop veel gebouwen, wegen en pijpleidingen gebouwd zijn, het voorbije jaar recordtemperaturen bereikte en soms zelfs het dooipunt overschreed. Dat kan negatieve gevolgen hebben voor de bebouwing wanneer de grond smelt en verschuift, stelt het rapport. 

Hoewel data van de permafrostmetingen telkens met een jaar vertraging naar buiten komen, geven voorlopige metingen van de VS en Canada nu al aan dat de permafrosttemperaturen de hoogste ooit gemeten zijn, zegt Vladimir Romanovsky, professor aan de Universiteit van Alaska in Fairbanks. Bij de smelting van de permafrost komen bovendien meer broeikasgassen, waaronder methaan, vrij. Dit werkt op zijn beurt de global warming in de hand.

Veel wetenschappers vermoeden dat de Arctische Oceaan tegen 2050 volledig ijsvrij zal zijn tijdens de zomermaanden.