Beter wordt het niet meer: homo sapiens zit aan zijn fysieke limieten

De onderzoekers beweren dat de mens in de vorige eeuw ongelooflijke fysieke vooruitgang liet optekenen, maar dat er de laatste dertig jaar een "grote vertraging" in die evolutie te zien is. De mens zou dus weleens zijn "opperste biologische limieten" bereikt kunnen hebben, suggereert de studie.

Meer nog: als we nu nog winst boeken, dan is er kans dat die wordt afgetopt door onze interactie met het milieu, met name door klimaatverandering en nieuwe landbouwmethodes. "Duizenden jaren lang was het moeilijk om te testen of er wel fysiologische limieten bestaan bij mensen, omdat variaties niet nauwkeurig meetbaar waren", stellen de wetenschappers. "Nu is het wel mogelijk om de biologische grenzen van de menselijke soort te bepalen door middel van sportrecords, levensduur of lengte."

"Deze kenmerken verbeteren niet meer, ondanks voortdurende vooruitgang in voeding, geneeskunde en wetenschap", klinkt het. "Dit doet vermoeden dat moderne maatschappijen het onze soort hebben mogelijk gemaakt om de limieten te bereiken. We zijn de eerste generatie die zich bewust is van die grenzen."

Een belangrijke indicator is hoe er gepresteerd wordt op de Olympische Spelen. Historisch gezien zijn tot het einde van de 20ste eeuw - met uitzondering van de tussenoorlogse periode - de records in alle disciplines aanzienlijk scherper gesteld. Enkele voorbeelden tonen dit aan. In 1908 stond het wereldrecord van de marathon op 2:55:18, vandaag op 2:02:57. In het zwemmen ging het wereldrecord 100 meter vrije slag van 65 seconden in 1905 naar 49,91 seconden in 2009. Het werelduurrecord in het wielrennen scherpte dan weer aan van 26.508 km in 1876 to 54.526 km in 2015. Maar de onderzoekers merkten in de laatste dertig jaar een "algemene vertraging" op in de constante verbetering van de prestaties van olympische sporters, zowel bij de mannen als bij de vrouwen. Ze spreken van een "neiging naar stagnatie".

Een gelijkaardige stilstand vonden ze ook in het menselijke leven buiten de sport. De Franse Jeanne Calment werd 122 jaar, wat amper enkele decennia terug totaal ondenkbaar was. Maar zij stierf in 1997 en de trend zette zich niet door: sinds dan werd niemand nog ouder dan 120. Ook de gemiddelde lengte van de mens nam niet meer toe. Sinds 1984 bleef, bijvoorbeeld, de gemiddelde lengte van NBA-spelers hangen op 2 meter.

Er zijn daarom, volgens de studie, tekenen dat de mens een "eindig organisme" is, met structurele grenzen voor lichamelijke kenmerken als longcapaciteit, spiermassa en paslengte. De grootste fysieke vooruitgang van de mens zou dan ook al achter ons liggen. Verdere progressie zal waarschijnlijk eerder afhangen van "kunstmatige winst", zoals temperatuurcontrole, medische of mechanische doping en verbeterde technologie, zoals zwempakken die enkele milliseconden kunnen afpitsen van de tijden. Dat ís overigens al gebleken.

Voor niet-sporters zou het er nog slechter uitzien. Vandaag kunnen de meeste mensen minder goed lopen en minder gewicht tillen dan de vorige generaties. Dat komt door onze inactieve levensstijl. Global warming en nieuwe landbouwmethodes dragen bovendien ook niet bij tot omstandigheden die prestatiebevorderend zijn of de levensduur verlengen. 

"Daarom is het zinloos te beweren dat de meeste mensen 200 tot 500 jaar zullen leven in de nabije toekomst", schrijven de wetenschappers. Daarmee gaan ze in tegen collega's die argumenteren dat we de komende decennia alsmaar ouder zullen worden. De Franse onderzoekers vinden dat we eerder moeten focussen op het behoud van onze levenskwaliteit en op het tegenhouden van de achteruitgang. "Het lijkt ongepast om valse hoop te geven zonder erop te wijzen dat de mens al extreem 'geoptimaliseerd' is voor zijn levensduur."