Videospeler inladen...

Een universele Frans-Vlaamse: 30 jaar geleden overleed schrijfster Marguerite Yourcenar

30 jaar geleden stierf de Frans-Belgisch-Amerikaanse schrijfster Marguerite Yourcenar. Volgend jaar is het precies 50 jaar geleden dat haar meesterwerk “L’oeuvre au noir” verscheen; de roman die 30 jaar geleden werd verfilmd door André Delvaux.

Marguerite Cleenewerck de Crayencour (die laatste naam verhaspelde ze tot haar pseudoniem) werd in 1903 in Brussel geboren, maar woonde als kind “op de schreve”, in Sint-Jans-Cappel, in een kasteel op de Zwarteberg. In de Eerste Wereldoorlog werd het kasteel verwoest en in de jaren dertig kwam er een villa in normandische stijl voor in de plaats. Vandaag is het domein eigendom van de overheid en Villa Marguerite Yourcenar is een schrijversplek. In het dorp is een klein museum, gewijd aan haar leven en werk. 

Hoewel ze Française was - volgens Luc Devoldere van Ons Erfdeel was haar enige vaderland de Franse taal - had ze een sterke band met Vlaanderen: "de streek  waar ik voor het eerst in mijn bestaan werd geconfronteerd met de zuiverheid en de kracht van de grote dingen: het water, de lucht en de aarde,” vertelde Yourcenar. In ’77 schreef ze haar herinneringen aan haar geboortestreek neer in “Les archives du Nord”.  

Videospeler inladen...

Eind jaren ’30 ontmoette Marguerite Yourcenar Grace Frick, de vrouw met wie ze veertig jaar een relatie zou hebben. Net voor de Tweede Wereldoorlog emigreerde ze naar de Amerikaanse oostkust.

Daar schreef ze haar meesterwerken, eerst  “Les mémoires d’Hadrien” (1951), vertaald als “Hadrianus’ gedenkschriften”, een fictieve autobiografie van de Romeinse keizer. In 1968 verscheen “L’oeuvre au noir”, in het Nederlands vertaald als “Het hermetisch zwart”. Het levensverhaal van Zeno, een alchemist uit de 16de eeuw in Brugge, op de vlucht voor de inquisitie. De roman werd in 1988 verfilmd door André Delvaux.  

"Immortelle", maar geen Nobelprijs

Marguerite Yourcenar was de eerste vrouw die tot de zogenoemde “onsterfelijken”  van de Académie Française toetrad. Ze was ook de eerste levende auteur die werd opgenomen in de Pléiadereeks van uitgeverij Gallimard. Yourcenar reeg de prijzen en eredoctoraten aaneen, maar de Nobelprijs viel haar nooit te beurt. Ze was hoe dan ook een belangrijke stem, en een imposante persoonlijkheid, waarvan men wel eens ironisch - en vanuit mannelijk perspectief-  zei: “Quel homme, cette femme!”.

Actuele thema's

"Ze was een uiterst intelligent auteur, een van de grote schrijvers van de 20ste eeuw," zegt Luc Devoldere van Ons Erfdeel. "Ja, haar stijl is rijk, klassiek, abstract soms, maar grote literatuur is van alle tijden en altijd op nieuwe actualiteit toepasbaar." Yourcenar schreef over ecologisch bewustzijn, over onthechting, persoonlijke vrijheid én dienstbaarheid, over de verantwoordelijkheid van politici. Bijzonder actuele thema's.

Evenementen

Vorige maand kende literatuurhuis Passa Porta in Brussel haar de “Nobele Prijs” toe, een knipoog naar die Nobelprijs die ze nooit heeft gekregen. Théâtre Poème in Brussel brengt deze herfst enkele van haar teksten op het podium. Op 19 december is er een studiedag in de Académie  royale de langue et de littérature françaises de Belgique.

Ons Erfdeel vzw en Septentrion, tijdschrift dat de cultuur van Vlaanderen en Nederland wil presenteren aan het Franstalige publiek, zetten ook de voorstelling "L'être que j'appelle moi" op het getouw. Die is deze herfst opgevoerd in Parijs, Kortrijk en Sint-Jans-Cappel. Een fragment uit "Les mémoires d'Hadrien" ziet u hier onder.   

Videospeler inladen...

U kunt de taal van Yourcenar ook al wandelend ontdekken: in Brussel is er de passage Marguerite Yourcenar aan het Egmontpark, waar veertien citaten uit haar werk in steen gebeiteld zijn.   Hier onder een portret van haar uit 1996, uitgezonden in "Ziggurat".

Videospeler inladen...

Meest gelezen