Vlaamse scriptieprijs: Hoe de voetbalpraktijk haaks staat op het Europees recht
Het huidig transfersysteem is een juridisch misbaksel en schiet economisch zijn doel - herverdeling - compleet voorbij. Geen nieuwe vaststelling, maar de masterproef van jurist Niels Verborgh (VUB) waarvoor hij gisteren met de Vlaamse scriptieprijs werd beloond, zet alle problemen op een rijtje en dat zijn er heel wat.
Niels Verborgh onderzocht in welke mate het transfersysteem in het voetbal strijdig is met juridisch hogere normen. Heel vroeg in zijn werkstuk komt hij met een interessant schematisch overzicht van de juridische problemen en hij telt er niet minder dan zeventien, onderverdeeld in zes verschillende domeinen.
Zo verhinderen de transferperiodes een eerlijk competitieverloop omdat er een gebrek is aan internationale eenvormigheid, ook al omdat de transferperiodes zijn niet zijn aangepast aan de competitieformats. De contractstabiliteit in de voetbalsector is gebrekkig. De excessieve opzeggings- en transfervergoedingen, zoals de 222 miljoen die Paris Saint-Germain deze zomer betaalde voor Neymar, zijn onverenigbaar met het Europees recht.
In de arbeidsrelatie met zijn club is de speler slachtoffer van een flagrante ongelijkheid: de opzeggingsvergoeding bij eenzijdige contractbreuk valt veel hoger uit voor een speler dan de opzeggingsvergoeding die een club moet betalen. Bovendien heerst er voor spelers rechtsonzekerheid als het gaat over het bedrag van de opzeggingsvergoeding. De hoofdelijke aansprakelijkheid van de speler en zijn toekomstige werkgever bij een eenzijdige contractbreuk door een speler, schendt ook nog eens het vrij verkeer van werknemers.
Sterkmaking
Bewijzen zat dat het hele voetbalbestel op gespannen voet leeft met het verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (het VWEU). Nog anomalieën? Jawel. Het verbod van internationale transfers voor minderjarigen is onvoldoende om minderjarigen te beschermen. Bovendien zetten de vele uitzonderingen de deur open voor misbruik.
In België zijn op grote schaal gevallen bekend van illegale juridische constructies waarmee clubs minderjarigen aan zich proberen te binden. Zo bestaat de techniek van de sterkmaking waarbij de club een bepaald bedrag schenkt aan de ouders met als voorwaarde dat hun zoon niet verandert van club.
De opleidingsvergoeding in zijn huidige vorm schendt bovendien het vrij verkeer van werknemers omdat de vergoeding niet slaat op werkelijke kosten en omdat de bedragen die worden doorgerekend aan de ontvangende club te hoog zijn. Ze dekken niet alleen de opleidingskosten, maar worden bepaald in functie van de te verwachten return en het talent van de jonge voetballer.
In België zijn op grote schaal gevallen bekend van illegale juridische constructies waarmee clubs minderjarigen aan zich proberen te binden
In België zorgt het Vlaams Decreet voor het statuut van de niet-professionele sportbeoefenaar ook nog eens voor ongelijkheid op nationaal en internationaal niveau. De clubs treden dit Vlaams Decreet dat van toepassing zou moeten zijn op alle jeugdspelers met de voeten, wat nog maar eens illustreert dat er in het voetbal een grote kloof gaapt tussen de wet en de praktijk.
Salarisplafond
De FIFPRO, de vakbond van profvoetballers, probeert al langer om het transfersysteem onderuit te halen via een een klacht ingediend bij de Europese Commissie in september van 2015. Twee jaar verder heeft de commissie mededinging nog geen kik gegeven. Nochtans is het Europees mededingingsrecht het uitgelezen breekijzer om de internationale voetbalbond FIFA te verplichten zijn regels te herzien.
'De voetbalpraktijk staat haaks op het Europees recht'
Niels Verborgh ziet dat nog niet direct veranderen. “Ik heb begrepen dat de FIFPRO al blij is dat er een aantal kleine toegevingen zijn gedaan, maar aan de essentie - het transfersysteem dat een toenemende ongelijkheid onder de clubs in de hand werkt - zal op korte termijn niks veranderen. Daarvoor zijn de belangen van enkele belangrijke actoren veel te groot. Nochtans staat de voetbalpraktijk haaks op het Europees recht.”
Voor Verborgh zijn de aanbevelingen duidelijk: eerst moet de regelgeving eindelijk worden aangepast aan het Europees recht. Vervolgens moet er een America light komen: met een salarisplafond en met inkomstenherverdeling.