80 jaar "Sneeuwwitje en de zeven dwergen" in 8 weetjes

"Sneeuwwitje en de zeven dwergen" was de allereerste geanimeerde langspeelfilm ooit in de VS en bovendien meteen in kleur. Walt Disney (zie foto onder) wou de film al maken sinds hij 20 jaar eerder een stomme versie van regisseur J. Searle Dawley had gezien, maar niemand gaf hem kans op slagen. Critici noemden het project "Disney's folly" ("de dwaasheid van Disney").

In juni 1934 maakte Disney zijn plannen voor "Sneeuwwitje" bekend. Tot dan had hij vooral kortfilms gemaakt. Nu trok hij 250.000 dollar uit voor een geanimeerde langspeelfilm, 10 keer meer dan het budget voor een kortfilm. Uiteindelijk zouden de productiekosten oplopen tot 1,5 miljoen dollar, voor die tijd een astronomisch bedrag voor een animatiefilm.

Op 21 december 1937 ging "Sneeuwwitje en de zeven dwergen" in het Carthay Circle Theatre in Los Angeles in première, vandaag precies 80 jaar geleden. De film kreeg lovende kritieken en groeide uit tot een monstersucces. Rekening houdend met de opbrengsten van heruitgaves en inflatie, heeft "Sneeuwwitje" sindsdien bijna 420 miljoen dollar opgebracht.

Aan de basis van "Sneeuwwitje en de zeven dwergen" lag het gelijknamige sprookje dat de Duitse gebroeders Grimm in de 19e eeuw hadden neergepend. In dat verhaal hadden de dwergen geen individuele namen, maar Walt Disney zag het anders.

Alles samen lagen 50 mogelijke namen op tafel voor de dwergen. Uiteindelijk kozen de makers voor Doc, Happy (Giechel), Grumpy (Grumpie), Sneezy (Niezel), Bashful (Bloosje), Sleepy (Dommel) en Dopey (Stoetel).

Niet iedereen was het aanvankelijk eens met die laatste naam omdat die te "modern" klonk. Disney dreef zijn wil door met het argument dat William Shakespeare de naam in 1 van zijn toneelstukken had gebruikt, hoewel niemand die ooit in 1 van zijn werken heeft gevonden.

"Sneeuwwitje en de zeven dwergen" was de eerste film die een commerciële soundtrack kreeg met een bijhorend album. Daarop stonden 8 nummers, waaronder "klassiekers" als "Heigh-ho" en "Someday my prince will come".

De piepjonge Amerikaanse actrice en zangeres Adriana Caselotti (zie foto onder) sprak de stem van Sneeuwwitje in en zong ook haar zangpartijen. Disney wou dat haar stemgeluid uniek voor "Sneeuwwitje" zou blijven en liet haar op een kort lied in "The wizard of Oz" (1939) na nooit meer in een film zingen.

Lucille La Verne nam de stem van de boze koningin en haar alter ego van oude heks voor haar rekening. Het verhaal wil dat ze bij de opnames van die laatste scènes te horen kreeg dat haar stem niet oud en krasserig genoeg klonk. Ze nam een pauze en toen ze het opnieuw probeerde, zat het precies goed. La Verne verklaarde dat ze simpelweg haar valse tanden had uitgenomen.

In 1938 kreeg "Sneeuwwitje en de zeven dwergen" een Oscarnominatie in de categorie beste muziek, maar de film wist die niet te verzilveren. Een jaar later kreeg Walt Disney wel een ere-Oscar voor "Sneeuwwitje". Die bestond naast 1 gewoon beeldje uit 7 miniatuurbeeldjes.

De Academy of Motion Picture Arts & Sciences was niet de enige die "Sneeuwwitje" een warm hart toedroeg. Naar verluidt was het de favoriete film van Adolf Hitler, samen met "King Kong" (1933) en "Sun Valley serenade" (1941). De legendarische Russische regisseur Sergej Eisenstein noemde "Sneeuwwitje" "de beste film ooit gemaakt". Ook de Nederlandse schilder Piet Mondriaan was een grote fan.

Het verhaal van "Sneeuwwitje en de zeven dwergen" speelt zich af in een pre-industrieel, middeleeuws Europa. Dat verklaart onder meer de klederdracht van de personages, hoewel ook anachronismen de film zijn binnengeslopen. Zo draagt 1 van de dwergen een brilmontuur dat pas in de 18e eeuw opdook.

Hoewel ze een prinses is, draagt Sneeuwwitje zelf veeleer "boerenjurken". Het waren de makers van Betty Boop die een eerste versie van het personage tekenden, inclusief getuite lippen, lange wimpers en blote enkels.

Disney gooide dit ontwerp in de prullenmand. Hij wou dat Sneeuwwitje onschuld en gezondheid zou uitstralen. En zo geschiedde. In 2014 ging een originele tekening van het oorspronkelijke ontwerp voor bijna 2.800 pond onder de hamer.

Uit promotiemateriaal van de jaren 30 blijkt dat een leger van 32 animators, 102 assistenten, 167 "in-betweeners", 20 lay-outers, 25 waterverfkunstenaars voor de achtergronden, 65 animators voor de effecten en 158 inkleurders nodig waren om "Sneeuwwitje" tot leven te wekken. Samen maakten ze 2 miljoen illustraties met in totaal 1.500 verschillende kleuren.

In de vertaling van het oorspronkelijke sprookje naar de film stonden de makers zich heel wat dichterlijke vrijheid toe. Zo komt de biologische moeder van Sneeuwwitje in het sprookje voor, maar is in de film van haar geen sprake. Nog in het sprookje probeert de boze koningin Sneeuwwitje liefst 3 keer te vermoorden tijdens evenveel bezoekjes. De film houdt het op 1 bezoekje en 1 wapen: de giftige appel.

Ook de manier waarop Sneeuwwitje uit de dood (of coma, zo u wil) ontwaakt, verschilt. In de film schiet het stukje giftige appel uit haar keel los wanneer de prins haar kust. In het sprookje gebeurt dat terwijl de prins haar glazen kist naar het kasteel draagt.

Diezelfde prins zou oorspronkelijk een veel prominentere rol in de film krijgen, maar de animators moesten zijn scènes drastisch beperken omdat ze het moeilijk hadden hem overtuigend te laten bewegen.

Zoals in talloze latere Disneyfilms, zitten ook in "Sneeuwwitje en de zeven dwergen" verborgen hints. Zo duikt het silhouet van Mickey Mouse verschillende keren op, onder meer op een muur van het kasteel van de boze koningin en in zeepbellen rond Dopey. In een andere scène zijn de 12 symbolen van de horoscoop te zien rond de magische spiegel van de boze koningin.

In het huis van de dwergen is in bijna elk oppervlak van hout een dier gekerfd. Talloze gebruiksvoorwerpen zijn in de vorm van een dier gehouwen. Zelfs de zijkanten van de traptredes dragen het gezicht van een uil. Enkel op de slaapkamerdeur staat een mensachtig, glimlachend gelaat.

Sneeuwwitje is in de film amper 14 jaar. Dat maakt van haar de jongste Disneyprinses ooit. Net als Aurora (Doornroosje) en Cinderella (Assepoester) kan ze vlot met dieren communiceren. Samen zijn ze de enige "klassieke" Disneyprinsessen die in het begin van hun respectievelijke film gewone "boerenkleren" dragen.

Om de bewegingen van Sneeuwwitje zo natuurlijk mogelijk te maken, huurden de makers danser en choreograaf Marge Champion als "bewegingsmodel" in. Sommige animaties van Sneeuwwitje zijn later hergebruikt voor Maid Marian in "Robin Hood" (1973) en voor Duchess in "The aristocats" (1970).