‘Er is helemaal geen terechtwijzing, er is geen vingertik. Hij moet niet zeggen dat hij beslist heeft dat er geen repatriëringen zullen zijn, want er zijn er geen gepland tot eind januari.’ Aan het woord is Theo Francken (N-VA), staatssecretaris voor Asiel en Migratie. Hij reageert voor de camera van VTM op het laatste probleemdossier van de regering-Michel: de berichten over foltering van Soedanezen die na de identificatiemissie in ons land zijn teruggestuurd.

De toon is bijzonder bits. De ‘hij’ waar Francken op doelt, is premier Charles Michel (MR). Die zei vanmorgen bij de RTBF dat hij de repatriëringen van Soedanezen opschort tot eind januari. Intussen moet een onderzoek duidelijkheid brengen.

Francken reageerde als door een wesp gestoken. ‘Ik doe wat hij mij heeft opgedragen in augustus: geen tweede Calais. En ik pas de wet toe. Ik vind dit dus niet correct. Soit. Hij is de premier en we hebben een goede relatie, maar de insinuatie dat er geen repatriëringen zouden zijn tot eind januari en dat dat opgeschort is … Er zullen er geen zijn want er waren er ook geen gepland. Dat is absurd.’

Conflict wordt aangescherpt in de Kamer

Tijdens het vragenuurtje in de Kamer werd het conflict met de N-VA nog duidelijker. De oppositiepartijen gooiden Michel uiteraard voor de voeten dat ze hem gewaarschuwd hadden. ‘De regering heeft een rode lijn overschreden’, zei Wouter De Vriendt (Groen). ‘Het lijkt erop dat u het risico op foltering proefondervindelijk heeft uitgetest’, beet Monica De Coninck (SP.A) hem toe. Julie Fernandez-Fernandez (PS) wilde weten of Michel ’s nachts nog wel kon slapen. Francken zat intussen op de regeringsbanken, geconcentreerd in de weer met zijn telefoon.

Pas toen Sarah Smeyers (N-VA) het woord nam, gingen de poppen weer aan het dansen. ‘Het gaat om illegalen, die geen asiel hebben aangevraagd.’ Terwijl vanuit het halfrond ‘het zijn mensen’ geroepen werd, hield ze haar betoog aan.

‘Illegalen moeten we terugsturen naar hun land. Als we dat niet doen, terwijl de rest van Europa het wel doet, dan worden we een vrijhaven voor Soedanezen.’ Daarna herhaalde ze met nadruk de reactie van Francken, alsof ze tegen een hardleers kind sprak. ‘Er is geen sprake van opschorting van de repatriëringen in januari want er waren er geen gepland.’

Nahima Lanjri (CD&V) ging onmiddellijk in de tegenaanval. ‘Het gaat hier om mensen! Een terugkeerbeleid is noodzakelijk, maar het moet met respect voor artikel 3 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Wij kunnen niemand terugsturen als het risico op foltering bestaat. Het is onze morele plicht. We kunnen mensen niet de dood insturen.’

Daarna bedankte ze Michel expliciet voor zijn beslissing van ’s ochtends. Het leek bijna alsof ze hem een hart onder de riem wilde steken in de krachtmeting met de N-VA, over wie de lijnen uitzet in het asielbeleid van zijn regering. ‘U hebt de juiste beslissing genomen door de repatriëringen op te schorten. Als dat onderzoek in januari kan afgerond zijn, is het prima, maar u moet de tijd nemen die nodig is. Is dat tot juni, dan is het tot juni. U moet zich door niemand de les laten spellen.’

En toen was het aan de premier

In zijn repliek onderstreepte Michel dat het ging om mensen die geen asiel wilden aanvragen omdat ze naar Engeland wilden. ‘Maar ik wilde geen Calais bis in de straten van Brussel. En ik denk niemand hier.’

Daarna plaatste hij zich op de lijn van Lanjri. ‘Artikel 3 is een heilig principe. We hebben deze informatie over mogelijke folteringen gisteren via de media vernomen. Misschien gaat het om objectieve feiten, dat moeten we grondig en onafhankelijk laten onderzoeken. Ik hoop de resultaten daarvan in januari te hebben. Er zijn in die maand geen repatriëringen. En er zullen er ook geen zijn zolang er geen duidelijkheid is.’

Nog voor Kamervoorzitter Siegfried Bracke (N-VA) goed en wel de woorden ‘het incident is gesloten’ kon uitspreken, diende de Groen-Ecolo-fractie een ordemotie in. ‘De verdeeldheid in deze regering is compleet’, zei fractieleider Kristof Calvo. ‘De premier zegt iets en op hetzelfde moment staat zijn staatssecretaris het omgekeerde te verkondigen. Wij willen dat de Kamer zich vandaag nog uitspreekt over de opschorting van de uitzettingen en de identificatiemissie.’ Daarmee trok hij een dikke groene streep door alle pogingen in de entourage van de premier om het conflict te minimaliseren.

Komen er nu nog uitwijzingen?

In het korte gesprek met VTM kreeg Theo Francken ook de vraag of er na eind januari opnieuw uitwijzingen mogelijk waren. ‘Dat zullen we zien, hé. Ik, ik heb dat onderzoek bevolen. Ik heb daar de VLD of CD&V niet voor nodig.’ Hoe dat onderzoek moet verlopen, zou morgen op de kern worden besproken. Het is uitkijken naar de commentaren bij het binnengaan.