Jeugdhulp slaakt noodkreet: kinderen in de kou

"Beste collega's, wij zijn ons ervan bewust dat dit veel gevraagd is, zeker gezien de nakende vakantie en personeelsbezetting tijdens deze periode. Toch zijn wij echt op zoek naar een opvang voor deze jongeren." Dit is de hulpkreet die de Antwerpse jeugdhulp op donderdagavond 21 december verstuurde naar tientallen organisaties die van dichtbij of veraf te maken hebben met jeugdzorg. Onder hen CAW's, zorgbedrijven en opvangcentra in heel Vlaanderen.

De kinderen hebben nood aan opvang wegens psychische factoren of thuisproblemen. Zo zoekt de Antwerpse jeugdhulp een plaats voor A., een jongen van negen met een zwakbegaafd profiel en een gedragsstoornis. "De jongen verblijft momenteel in een tijdelijke crisisopvang, maar dat loopt morgen af", luidt het in de e-mail. "Kunt u ons tegen morgen 12 uur laten weten of er een mogelijkheid bestaat voor een tijdelijke opvang in uw voorziening?”

Ook de veertienjarige E., een jongen met een lichte mentale beperking en autismespectrumstoornis, heeft voorlopig geen plaats. Hij verblijft in een pleeggezin, maar daar loopt het moeilijk. "Recent werd hij nog tijdelijk geplaatst in een opvangcentrum, maar morgen moet hij terug naar het gezin, wat niet haalbaar is." Een andere jongen, de zestienjarige G., heeft een hechtingsstoornis.

De Antwerpse situatie is geen uitzondering, want uit diverse provincies werden de afgelopen dagen gelijkaardige mails verstuurd. Over heel Vlaanderen plooien jeugdhulpverleners zich dubbel om kwetsbare kinderen een dak boven het hoofd te geven. Wat daarbij opvalt, is dat er over provincies heen wordt 'geleurd' met jongeren. Zo kloppen Antwerpse organisaties aan bij collega's in West-Vlaanderen.

"Crisisopvang is nooit evident, maar tijdens de vakantieperiode neemt de druk nog toe", zegt Jan Bots, directeur van het Antwerpse begeleidingscentrum Wingerdbloei. "De kerstperiode is ook een emotioneel beladen tijd." De instellingen draaien bovendien op een minimumbezetting, kinderen reageren feller omdat hun schoolse routine wegvalt, en ouders kunnen de zorg niet altijd alleen aan. "Maar de beddencarrousel die daar uit voortvloeit is georganiseerde kindermishandeling."

Menselijke drama's

Uit cijfers die Vlaams Parlementslid Elke Van Den Brandt (Groen) verzamelde, blijkt dat er vorig jaar in Vlaanderen 767 jongeren geen crisisopvang konden krijgen wegens plaatsgebrek. Telkens werd er gezocht naar alternatieven. "Wat er nu gebeurt, toont aan hoe moeilijk dat is. Dit zijn stuk voor stuk menselijke drama's", zegt Van Den Brandt. "Het plaatstekort binnen het jongerenwelzijn is onhoudbaar en onaanvaardbaar."

Van Den Brandt vindt dat we sneller moeten ingrijpen in de situatie van jongeren. Enkel zo kan de druk op de crisisopvang worden verlaagd. Maar dan moet er wel worden geïnvesteerd.

Vlaams minister van Welzijn Jo Vandeurzen (CD&V) laat weten dat elke provincie over een crisismeldpunt beschikt dat 24 uur op 24 open is. "Vorig jaar hebben we dat meldpunt met negen voltijdse werknemers versterkt", zegt hij. Zo wil hij het netwerk rond deze jongeren versterken. "In de wetenschap dat dit natuurlijk ook een verantwoordelijkheid is van de hele samenleving."

> Lees ook het standpunt van Bart Eeckhout, opiniërend hoofdredacteur van De Morgen: Kinderen zoals A, E en G zijn geen "goed doel". Ze zouden beleidsprioriteit moeten zijn.