De tikkende tijdbom onder uw kadastraal inkomen: "Ooit loopt dit fout"

"Een onrechtvaardig en totaal verouderd systeem." Met die woorden kondigt Vlaams minister van Financiën Bart Tommelein (Open Vld) in zijn nota de herziening van de registratierechten aan. 

"Vandaag kan je buur de helft of het dubbele aan registratierechten betalen, voor een huis dat weinig verschilt van dat van jou. Er komt één verlaagd tarief voor de gezinswoning", aldus Tommelein. "Die herziening van de registratierechten was voorzien in het regeerakkoord. Het kadastraal inkomen (KI) als basis voor de registratierechten is een oneerlijk systeem."

Iedereen is het erover eens dat het KI geen actuele waardemeter meer is, want het is gebaseerd op de huurprijzen van 1975. Maar hoewel het geen actuele waardemeter is, wordt datzelfde KI wél nog gebruikt voor de berekening van de onroerende voorheffing. Dat lijkt op zijn minst discutabel: als het systeem voor de registratierechten 'onrechtvaardig' is, waarom is het dan wel 'rechtvaardig' als basis voor de onroerende voorheffing?

Kafka

Het is professor fiscaal recht Michel Maus die de kat de bel aanbindt. "Al in 2006 kwam het Rekenhof tot de conclusie dat er een zwaar probleem was met dat KI", zegt Maus. "Nu de overheid dat zelf ook aangeeft, zet ze de deur op een kier voor een fiscaal proces wegens ongelijke behandeling", denkt Maus. 

Hij nam eerder de proef op de som. Via een prejudiciële vraag aan het Grondwettelijk Hof liet hij een oordeel vellen. "Het Hof kwam tot de conclusie dat er geen wetgevend probleem was, omdat in de wet staat ingeschreven dat het KI elke tien jaar wordt geactualiseerd", lacht Maus. "Het feit dat die herziening in de praktijk niet gebeurt, is voor het Hof geen zaak. Het Hof oordeelt over de wetgeving, niet over de uitvoering van die wetgeving."

Om het helemaal kafkaiaans te maken is er ook nog een bevoegdheidsprobleem. Het KI is federale materie. Maar de onroerende voorheffing is Vlaams. Bart Tommelein speelt de bal door naar het kabinet van federaal minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA). Die reageerde niet op onze vraag. "Een interessant dossier met potentiële munitie tussen de verschillende beleidsniveaus", glimlacht Maus.

Europees Hof

Dat het kadastraal inkomen sinds 1975 niet werd aangepast, is een puur politieke beslissing. Een herziening zou in de praktijk leiden tot een titanenwerk om elk onroerend goed te actualiseren, maar het zou ook in bijna alle gevallen leiden tot een verhoging van dat kadastraal inkomen. 

"Geen enkele politicus durft dat aan", zegt Maus. "Maar ooit stapt iemand effectief naar de rechtbank, en dan ben ik weleens benieuwd wat er gaat gebeuren. Zeker nu de overheid zélf aangeeft dat er een probleem is met het basissysteem."

Of komt het antwoord van Europa? Ons land werd al veroordeeld door het Europees Hof van Justitie. "Wie in ons land een appartement verhuurt, wordt belast op basis van het KI. In het buitenland betaal je belastingen op basis van de echte huurinkomsten. Een discriminatie, oordeelde het Europees Hof", aldus Maus. "Ons land legde die uitspraak naast zich neer, maar het Hof tekende daartegen beroep aan."

Wat is het kadastraal inkomen?

Het kadastraal inkomen (KI) is een belasting. Het is het geschatte, gemiddelde normale netto-inkomen van het jaar 1975 van een in België gelegen kadastraal perceel. Dat kan een stuk grond of een gebouw zijn. Van elk huis wordt geschat hoeveel het zou opbrengen als je het zou verhuren. Volgens de wet zou dat elke tien jaar aangepast moeten worden, maar dat is sinds 1975 niet meer gebeurd. Het KI is ook de basis voor de onroerende voorheffing die u jaarlijks moet betalen. In Vlaanderen bedraagt het standaardtarief 2,5 procent van het KI. Op die basisheffing heffen de provincies en gemeenten opcentiemen.