Advocaten vluchtelingenrecht: "Francken week af van een heilige regel"
Advocaten die gespecialiseerd zijn in vluchtelingenrecht zijn eenduidig over de kwestie-Sudan: “Theo Francken schond het internationaal recht want hij had kunnen weten dat er een reëel risico bestond dat de uitgewezen Sudanezen gefolterd zouden worden.”
De Antwerpse advocaat Jos Vander Velpen zegt dat er juridisch weinig discussie is over het feit dat staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken in de fout ging door negen Sudanezen uit te wijzen. “Artikel 3 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) gaat over een absoluut principe waarvan je niet naar eigen goeddunken kunt afwijken. Binnen het internationale recht is artikel 3 een heilige regel en dat betekent dat je Sudanese vluchtelingen niet zomaar als speelgoed kunt behandelen. België had de plicht om actief en preventief te onderzoeken of de Sudanezen die naar hun land werden teruggestuurd geen slachtoffer zouden worden van foltering en een mensonwaardige behandeling. Uit de rechtspraak van het Europees Hof van de Mensenrechten in Straatsburg blijkt dat er niet mag uitgewezen worden als er 'mogelijk een reëel risico op foltering is'. In dit geval had Francken heel veel documenten en informatie ter beschikking op basis waarvan hij had kunnen weten dat folteringen in Sudan gemeengoed zijn.”
Vander Velpen benadrukt dat het Hof in Straatsburg artikel 3 van het EVRM op een strenge manier toepast. “Weet u dat België in het verleden al werd veroordeeld omwille van de slechte leefomstandigheden in de gevangenis van Merksplas? Een terechte veroordeling, maar de situatie waarin de uitgewezen Sudanezen terechtkwamen, was nog veel slechter en gevaarlijker. Wat ik wil zeggen: inzake artikel 3 van het EVRM legt het Hof in Straatsburg de lat hoog: Francken kon niet zomaar onder die lat doorlopen.”
'Francken is geobsedeerd door het begrip aanzuigeffect en het internationaal recht moet daarvoor wijken'
Luc Denys, advocaat aan de Brusselse balie en gespecialiseerd in vluchtelingenrecht, zegt dat staatssecretaris Francken al een hele tijd de gewoonte heeft om geen rekening te houden met het internationale recht. “Hij is geobsedeerd door het begrip aanzuigeffect en elke situatie die volgens hem een aanzuigeffect zou kunnen teweegbrengen, moet vermeden worden. Hij heeft die aanpak op een extreme manier doorgetrokken: alles moet wijken voor die dwanggedachte. Geen enkele van zijn voorgangers heeft de zaken dermate op de spits gedreven: zijn voorganger Maggie De Block niet en ook ministers als Patrick Dewael en Melchior Wathelet jr., die in een verder verleden bevoegd waren voor Asiel en Migratie, hielden meer rekening met mensenrechten en het internationaal recht.”
Volgens Denys speelt er in deze kwestie een belangrijke verzwarende omstandigheid die maakt dat de omstreden uitwijzing van negen Sudanezen nooit had mogen plaatsvinden: “Het feit dat Francken een identificatiemissie van het Sudanese regime op deze mensen afstuurde, verhoogde het risico dat zij na hun terugkeer lastiggevallen en mishandeld zouden worden. Het staat buiten kijf dat de leden van de identificatiemissie lijsten aanlegden van de Sudanezen die ze ondervroegen, waardoor die plotseling erg in het vizier kwamen van het regime.”
'Als het over gevaarlijke landen als Sudan gaat moet je dubbel voorzichtig zijn, een foute beslissing kan enorme gevolgen hebben'
Advocaat Luc Walleyn, die veel zaken behandelt voor het Internationaal Strafhof in Den Haag, vindt eveneens dat België de plicht had om vooraf op een degelijke manier te onderzoeken of de negen Sudanezen risico liepen op foltering.
Walleyn wijst erop dat het hier over mensenlevens gaat en dat een overheid in het geval van gevaarlijke landen “dubbel voorzichtig” moet zijn. “Als het over een land als Sudan gaat, moet je heel goed beseffen dat je in een gevaarlijk mijnenveld opereert. Een verkeerde beslissing over een uitwijzing kan enorme gevolgen hebben. Het geeft dan ook geen pas om als beleidsverantwoordelijke simpelweg te roepen dat je de wet toepast. Als je te doen hebt met het regime in Kartoum, moet je dubbel voorzichtig zijn.”
Wel wijzen Vander Velpen en Denys op het feit dat het niet evident is om artikel 3 van het EVRM na een omstreden uitwijzing af te dwingen. Vander Velpen: “Dat is een hemelsgroot probleem. De negen Sudanezen zijn niet meer in België en de kans dat zij artikel 3 van het EVRM voor een Belgische rechtbank zullen afdwingen, is klein. De Franstalige Liga voor de Mensenrechten probeerde voor hen een zaak aanhangig te maken bij de rechtbank, maar ving bot omdat de rechter besliste dat de Liga geen betrokken partij is. We stoten hier op een muur en ik vind dat we hieraan iets moeten doen. Want het kan toch niet dat enkel de Catalaanse leider Puigdemont zich op artikel 3 van het EVRM kan beroepen en dat de meest kwetsbare mensen in de kou blijven staan.”
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
