Bij Cape Cod spoelen bevroren haaien aan

De recente koudegolf in het noordoosten van de VS zorgt voor een merkwaardig verschijnsel: aan Cape Cod, een schiereiland in de Atlantische Oceaan aan het zuidoosten van Masachusetts, zijn verschillende bevroren voshaaien aangespoeld.

Toch is de kou vermoedelijk maar indirect de oorzaak van de dood van de dieren: meer dan waarschijnlijk zijn de haaien niet gestorven door onderkoeling, maar doordat ze gestrand zijn in ondiep water tijdens een poging om naar het zuiden te trekken. De koudegolf lag wel aan de basis van het feit dat ze naar het zuiden, naar warmer water, wilden trekken.

Dat is althans de mening van Greg Skomal, een visserijspecialist die aan het hoofd staat van het onderzoeksprogramma naar haaien van het Massachusetts Departement of Fish and Game. 

In tegenstelling tot grote blauwe haaien, makreelhaaien en reuzenhaaien hebben de voshaaien de neiging om in de Golf van Maine, ten noorden van Cape Cod, te blijven tot eind december, volgens Skomal. De voshaaien, die te herkennen zijn aan hun zeer lange, zeisachtige staart, hebben een aantal eigenschappen van warmbloedige dieren, wat inhoudt dat ze tot op zekere hoogte hun stofwisselingswarmte kunnen behouden.

Uit een recente studie is dan ook gebleken dat voshaaien pas warmer water opzoeken als de temperatuur van het water onder 8 graden daalt. Het gevolg daarvan is dat veel voshaaien pas in het midden van de winter hun tocht naar warmer oorden inzetten. 

De huidige koudegolf heeft echter geleid tot een snelle afkoeling van het water, en dat heeft de voshaaien ertoe gedwongen zich snel naar het zuiden te reppen. En Cape Cod, met zijn zanderige,  haakvormige uitsprongen, uitgestrekte zandbanken en extreme getijdeschommelingen, kan zeer verraderlijk zijn voor wie overhaast door de wateren navigeert. 

"Als je kijkt naar de vorm van Cape Cod, is het echt een soort van natuurlijke val", zei Skomal aan LiveScience. "Een aantal haaien is waarschijnlijk rond Cape Cod geraakt, en naar het oosten van de kaap getrokken, terwijl anderen de vergissing begaan hebben dichter bij de kust te blijven. Die zijn gevangen geraakt in de baai van Cape Cod, ze zijn in de val gelopen."

Skomal geeft toe dat het scenario dat hij aanhaalt, slechts een vermoeden is. "Er zijn een aantal scenario's die hier mogelijk zouden zijn, en we weten niet welk scenario juist is", zei hij. 

Ook een lijkschouwing van de karkassen van de voshaaien heeft geen uitsluitsel gegeven. "Je kan niet echt veel doen om vast te stellen wat de doodsoorzaak was van een haai, als er geen indicaties zijn voor chronische schade aan een orgaan of iets dergelijks", zei Skomal. "Je kunt gewoon echt niet zeggen of het een andere oorzaak is, zoals een dramatische verandering van temperatuur, of een insuffisciëntie van de ademhaling." Wat experten wel weten, is dat de overlevingskansen van een gestrande haai klein tot onbestaand zijn.

Zeedieren die lucht ademen, zoals walvissen, dolfijnen en schildpadden, kunnen bezwijken aan een koudeschok nadat ze aangespoeld zijn, zei Skomal, maar de voshaaien waren waarschijnlijk al lang dood voor ze bevroren zijn. 

"Als haaien in ondiep water terechtkomen, vooral op plaatsen met getijden, hebben ze moeite om doorheen zandbanken en ondiepten te geraken, en ze hebben problemen met de verschillen in diepte door de getijden", zei Skomal. "Ze spoelen dan ook vaak aan in die ondiepe wateren. Dat leidt vrij snel tot hun dood, omdat ze niet meer kunnen ademen, en ze dus in essentie verdrinken."