J'accuse!: 120 jaar geleden deed Zola Frankrijk op zijn grondvesten daveren
Vandaag is het precies 120 jaar geleden dat Emile Zola met "J'accuse!" uitpakte, een open brief waarin hij de rol van de Franse regering en legertop in de affaire-Dreyfus aan de kaak stelde. Met het pamflet wist hij de publieke opinie grondig te beïnvloeden, een primeur voor de pers.
"J'accuse...! Lettre au président de la république par Emile Zola" ("Ik beschuldig! Brief aan de president van de republiek door Emile Zola"): onder die kop publiceerde de Franse onafhankelijke krant L'Aurore op 13 januari 1898 een striemende aanklacht van de Franse filosoof en intellectueel in de zaak van Alfred Dreyfus, vandaag precies 120 jaar geleden.
Dreyfus was een officier in het Franse leger die enkele jaren eerder door de krijgsraad was veroordeeld en verbannen omdat hij een spion voor Duitsland zou zijn geweest. Echter: volgens Zola was zowel de aanklacht als het bewijsmateriaal tegen Dreyfus vals geweest.
De echte reden voor de veroordeling van Dreyfus was volgens Zola het feit dat hij een Jood was. De Franse regering en de legertop hadden volgens hem onder een hoedje gespeeld, ingegeven door flagrant antisemitisme.
Maatschappelijk debat
Dit alles stelde Zola aan de kaak in "J'accuse". De brief sloeg in als een bom en beheerste maandenlang het maatschappelijke debat in Frankrijk. De filosoof kreeg een klacht wegens laster aan zijn been, maar wist die te ontlopen door naar het Verenigd Koninkrijk te vluchten.
Met "J'accuse" wist Zola de publieke opinie bij onze zuiderburen grondig te beïnvloeden. Het was een van de eerste keren dat een publicatie in de pers zo'n groot effect had. De gevolgen bleven dan ook niet uit: enkele maanden later mocht Dreyfus uit ballingschap naar Frankrijk terugkeren. Hij kreeg een nieuw proces waarop hij volledig werd vrijgesproken.
Op 13 januari 1998 besteedde "Het Journaal" al aandacht aan "J'accuse" dat toen exact 100 jaar eerder was verschenen. De reportage van toen kan u bovenaan dit artikel bekijken.