"Mocht ik tussen 66 en 68 niet in Leuven zijn geweest, was ik misschien een brave advocaat geworden"

Schrijver en journalist Piet Piryns was 19 jaar en studeerde rechten toen de vlam in de pan sloeg in Leuven. "Als ik tussen mei 66 en januari 68 niet in Leuven had rondgelopen, had mijn leven misschien een heel andere wending genomen, dan was ik nu misschien een brave advocaat geweest", vertelt hij. "Ik kwam toen in aanraking met allerlei denkbeelden die mij gevormd hebben."

Dat geldt ook voor Kris Merckx, een van de oprichters van het extreemlinkse Amada (Alle Macht aan de Arbeiders, nvdr.), de voorloper van de hedendaagse Partij van de Arbeid (PVDA). "Voor mij betekende dat dat ik gestopt ben met mijn carrière van specialist die ik aan de universiteit was begonnen. Ik ben samen met anderen op het idee gekomen om groepspraktijken Geneeskunde voor het volk in te richten: intellectuelen in dienst van het volk, écht socialisme. Dat betekent mensen gratis gezondheidszorg bieden."

Merckx was in 1968 praeses van Medica, de vereniging van de Leuvense geneeskundestudenten. "Ik kom uit een gezin met twee onderwijzers, gevormd aan een katholieke normaalschool, maar actief in de christelijke arbeidersbeweging", zegt hij. "Vanuit die achtergrond had ik anti-socialistische  gedachten meegekregen. Door heel die strijd van Leuven Vlaams heb ik daar een andere kijk op gekregen."

"Leuven Vlaams" was een scharniermoment. "Niet iedereen had dezelfde agenda. De Vlaamse nationalisten hadden een agenda en de linkse activisten hadden ook een agenda. Dat versterkte elkaar op de een of andere manier", vertelt Piet Piryns.

Hebben linkse activisten Leuven Vlaams gekaapt, zoals ene Bart De Wever ooit schreef? "Je kan ook net het omgekeerde zeggen, namelijk dat Leuven Vlaams het linkse activisme heeft gekaapt", aldus Piryns. "Het versterkte elkaar, het was een cocktail van het oude antiklerikalisme – het "Walen buiten" werd al gauw "purperen gieren buiten" - , het internationale geroep voor democratisering of een pluralistische en kritische universiteit. Al die dingen." 

"In mijn ogen zijn de sociale gevolgen en de invloed op het denken van duizenden studenten het voornaamste resultaat geweest", vult Kris Merckx aan. "In januari 68 was de Vlaamse eis bijkomend geworden. Je voelde dat dit gerealiseerd ging worden. Men vond het toen veel belangrijker om de klemtonen op een universiteit in dienst van het volk."

Toch leidde "Leuven Vlaams" tot de vervulling van een Vlaamse eis. "Die revolte van januari 1968 heeft wel veel effect gehad, want ze heeft de regering-Vanden Boeynants doen vallen", geeft ook Merckx toe. "Dan heeft men ook toegegeven op die eis van de overheveling van de Franstalige universiteit naar Wallonië."

""Walen buiten" was voor een deel van de demonstranten ook xenofoob bedoeld, maar dat evolueerde vrij snel", aldus Piryns. "In januari 68 was dat al een gepasseerd station." Hij ziet "Leuven Vlaams" in een veel breder kader. "Het begon al in Berkeley, in 1965, het ging verder met Provo
in Amsterdam, met Rudi Dutschke en Benno Ohnesorg in Duitsland. "Leuven Vlaams" was gewoon een schakeltje in die ketting. Ook niet meer dan dat. Eigenlijk was mei 68 in Parijs het einde van een verhaal waarin "Leuven Vlaams" voorlaatste was."

"Het was een opstandje, een soort veenbrand, zeker geen grote bosbrand", duidt Piryns. "Het markeerde wel een overgang in een tijdsgewricht. Kinderen kwamen in opstand. Het was een opstand tegen de vader. Het was een ontvoogding op allerlei vlakken, gaande van de seksuele revolutie tot het streven naar democratisering."