Griekenland heeft de laatste besparingen goedgekeurd. Wat nu voor de Griek?

2018 zou een speciaal jaar worden voor Griekenland, zo kondigde premier Alexis Tsipras aan in zijn nieuwjaarstoespraak een paar dagen geleden. Dit jaar zou het derde hulpprogramma aflopen en zou Griekenland weer in staat moeten zijn om op eigen benen te staan en zelf op de financiële markten te gaan lenen.

De werkloosheid daalt, de investeringen nemen toe, toerisme zit in de lift en er moeten enkel nog een paar kleine hordes worden genomen. Na 8 jaar crisis lijkt het nieuws vanuit Griekenland enkel goed te zijn, maar is dat ook het gevoel dat de Grieken zelf hebben? 

Gisteren heeft het Griekse parlement gestemd over het laatste pakket hervormingen om een derde schijf van de laatste noodlening te ontvangen. Die zou volgens berichten 6,7 miljard euro bedragen.

3,3 miljard daarvan zouden bestemd zijn om de schuldaflossingen tot juni 2018 te betalen, 1,5 miljard om achterstallige belastingteruggave van de staat aan de burgers te bekostigen, en 1,9 miljard euro zal dienen om een buffer aan te leggen wanneer het laatste hulpprogramma in augustus 2018 afloopt en Griekenland op de markten moet gaan lenen.

De hervormingen zijn vorige week in 400 wetsartikelen gegoten en vervolgens zijn de  bijna 1500 bladzijden 4 dagen voor de stemming in het parlement aan de parlementsleden gegeven ter discussie. Zoals alle andere hervormingen die door de schuldeisers de voorbije jaren zijn opgelegd, worden ook deze nieuwe wetvoorstellen met een zogenaamde fast-track procedure door het parlement geloodst. En zoals met alle andere hervormingen, is het bijzonder twijfelachtig dat iedereen weet waarvoor hij stemt. 

Met de nieuwe wetsvoorstellen wil de regering buitenlandse investeerders aantrekken. Nadat de belastingen de voorbije jaren flink de hoogte zijn in gegaan (en mogelijke investeerders hebben afgeschrikt) zal dit nieuwe hervormingspakket bijvoorbeeld de belastingsvoet voor casino’s verlagen van 37% naar 20%, en voor winsten boven 500 miljoen euro naar 8%. Verder zouden er nieuwe casino’s worden gebouwd op de eilanden Santorini, Mykonos en Kreta, en in Florina in het noorden van het Griekse vasteland.

Het is een merkwaardige maatregel voor een premier die zich als oppositieleider nog afzette tegen wat hij casinokapitalisme noemde.

Ook zullen de subsidies voor kroostrijke gezinnen worden aangepast. Daarbij wordt de steun voor gezinnen met 3 kinderen en meer teruggeschroefd. Toen daar in het Griekse parlement afgelopen zaterdag reactie op kwam, reageerde de bevoegde minister Theano Fotiou wel erg opmerkelijk: “Wie maakt er nu kinderen wanneer er geen arbeidsplaatsen zijn?”, luidde het. Het is ook niet meteen een uitspraak die je zou verwachten van een lid van een regering die zich links en sociaal noemt.

Een aantal andere hervormingen liggen politiek heel erg gevoelig. De voorgangers van Alexis Tsipras liepen er de voorbije jaren liever in een grote boog omheen. Zo zullen de executieverkopen van onroerend goed allemaal elektronisch verlopen.

De schuldeisers willen de Griekse banken niet nog een keer herkapitaliseren, dus moet het geld voor de oninbare leningen op een andere manier worden gevonden. Dat gaat met executieverkopen. In 2017 heeft de Griekse fiscus bankrekeningen, salarissen, pensioen en huizen in beslag genomen van 180.000 belastingbetalers. Tot dusver gebeurden de executieverkopen van onroerend goed in de verschillende vredegerechten van het land, maar door de soms gewelddadige protesten tijdens die executieverkopen, moest de procedure heel vaak worden stil gelegd.

De wet schreef voor dat notarissen aanwezig moeten zijn bij een executieverkoop, maar vele notarissen weigerden nog te mee te werken, uit angst voor de protesten.

Met de nieuwe wet kan een onroerend goed van iemand die schulden heeft bij de overheid, met een muisklik worden verkocht. De regering Tsipras had gezegd dat ze de eerste woning van arme gezinnen zou beschermen, maar aan die belofte wordt ernstig getwijfeld.

Van 1 mei 2018 (let op de symboliek van de datum) kunnen huizen, kunstwerken, bankrekeningen en waardevolle voorwerpen van mensen die meer dan 500 euro schulden hebben bij de overheid of bij de sociale zekerheid, online worden verkocht. Op dit moment gaat het om ongeveer 730.000 belastingsplichtige Grieken in deze situatie zitten. De totale achterstallige schuld aan de staat bedraagt overigens 102 miljard euro, een bedrag dat het land nooit zal kunnen terugvorderen omdat vele schuldenaren ofwel overleden zijn, ofwel failliet zijn.

Een tweede hervorming die vorige regeringen niet durfden door te voeren, is de aanpassing van het stakingsrecht. De wet ter zake is al 36 jaar onveranderd gebleven. Tot dusver kon een Grieks syndicaat een staking afkondigen wanneer een vijfde van de betalende leden daarmee instemde.

Met de nieuwe wet moet minstens de helft van de betalende leden aanwezig zijn op de vergadering waarin over de staking wordt beslist. Zoniet is de staking niet geldig. De Griekse vakbonden zien hierin een inperking van het stakingsrecht en reageren heftig. Afgelopen vrijdag waren er al stakingen van het openbaar vervoer en van het ziekenhuispersoneel. Deze week volgen er nog meer stakingen, en ook het vliegverkeer zal hinder ondervinden.

Hoewel er stakingen zijn, blijft het grote protest ook dit keer weer uit. Afgelopen vrijdag waren er naar schatting 8500 mensen, allemaal vakbondsleden, op de been om te protesteren tegen de nieuwe wetsvoorstellen. Dat is een peulschil in vergelijking met de massa’s mensen die op straat kwamen in 2011 en 2012. De Grieken zijn murw geslagen en protesteren niet meer tegen de maatregelen die door de regering Tsipras worden genomen. 

Niemand had in januari 2015 gedacht dat de leider van de extreem-linkse partij SYRIZA een dergelijke koers zou gaan varen. “Hij keurt meer neoliberale maatregelen goed dan zijn voorganger zou hebben durven doorvoeren. En van hem kon je dat nog verwachten”, zo hoor je wel eens.

Dat voormalig voorzitter van de Eurogroep Jeroen Dijsselbloem bij zijn afscheid Tsipras en zijn minister van Financiën Tsakalotos prees voor de goede samenwerking, zorgt zeker niet voor vreugdekreten bij de  traditionele achterban van SYRIZA. 

Alexis Tsipras kan er prat op gaan dat hij de langst dienende premier in Griekenland is sinds de crisis keihard toesloeg in 2010. Dat heeft niet meteen met zijn populariteit te maken, maar wel met het feit dat de Griekse oppositiepartijen niemand meer weten te overtuigen of begeesteren.

Het beleid van de voorbije 2,5 jaar heeft er voor gezorgd dat Tsipras van een populariteit van 75% in het voorjaar van 2015, teruggevallen is op 16%. Hij probeert nu de Grieken er van te overtuigen dat hij het land uit de crisis zal brengen wanneer het derde hulpprogramma afloopt in augustus 2018, maar dat wordt geen eenvoudige klus.

Hoewel de werkloosheidsgraad is gedaald, zijn de meeste nieuwe banen vooral deeltijdse banen waar mensen gemiddeld 394,13 euro bruto per maand verdienen.

Meer dan een derde van de Grieken leeft ondertussen onder de armoedegrens, nog steeds zitten er ongeveer 900.000 mensen zonder baan, 600.000 Grieken hebben het land verlaten op zoek naar een betere toekomst sinds het uitbreken van de crisis, en de schuldgraad van het land ligt nog steeds op 175% van het BNP.

De schuldeisers zullen trouwens na augustus 2018 Griekenland niet met rust laten. Hoewel ze niet langer wetsvoorstellen zullen opleggen aan het land, blijven ze wel een oogje in het zeil houden tot 75% van de noodleningen is terugbetaald. Volgens schattingen zou dat het geval zijn in het jaar 2059.