Eerst en vooral onze excuses. Want nu we u erop gewezen hebben, is de kans groot dat u de vocal fry overal hoort. Bijvoorbeeld bij Joy Anna Thielemans, Kim Kardashian of Britney Spears, met haar “Oh baby baby” als beste voorbeeld. Het zijn vooral vrouwen die de vocal fry gebruiken. Onbewust, of met opzet omdat ze het mooi vinden.

Eigenlijk is het niet meer dan een luie manier van spreken, zegt Roosmarijn François, docente logopedie gespecialiseerd in stemstoornissen (Arteveldehogeschool). “Wanneer de stembanden zo erg worden ontspannen en bijgevolg zo traag mogelijk trillen, veroorzaakt dat een krakend geluid. Het is dus niet toevallig dat de vocal fry meestal op het einde van een zin te horen is. Dan doen we minder inspanning om iets uit te spreken.”

Het fenomeen komt overgewaaid uit Amerika, zegt Marc van Oostendorp, de Nederlandse taalkundige die het ook bij ons opmerkte. “Verschillende theorieën verklaren het ontstaan ervan. Een ervan luidt dat vrouwen lager dan hun eigenlijk stem – en dus krakend – praten om een stevigere, bijna mannelijke indruk te creëren. Intussen doen jonge meisjes het gewoon omdat het hip klinkt, dus nemen ze het over van elkaar.”

Oké onder begeleiding

Schadelijk is het niet, zegt Van Oostendorp. In de Deense taal is het zelfs ingeburgerd. “Woorden met een kraakje hebben een andere betekenis als hetzelfde woord zonder vocal fry. Een beetje zoals voor ons paard en baard verschil maken. En de Denen hebben niet meer problemen met hun stem dan wij.”

Toch kan te veel gekraak niet gezond zijn, zegt François. Al voegt ze er wel aan toe dat zangers of mensen met stemproblemen een vijftal minuten een krakende ‘aaaa’ moeten aanhouden om hun stem op te warmen. “Maar dat is onder begeleiding. Het permanent gebruiken in de spreekstijl raad ik af. Het is nog niet bewezen, maar verschillende auteurs in de vakliteratuur beweren dat het wel degelijk schadelijk is. Het kan op termijn stermvermoeidheid en dus heesheid veroorzaken.

“Bovendien heeft onderzoek uitgewezen dat de vocal fry een negatieve invloed heeft op het beeld van de vrouwen. “Tijdens een sollicitatiegesprek werden dames met een krakende stem als minder competent, aantrekkelijk, betrouwbaar en geschoold ingeschat dan diezelfde vrouwen zonder vocal fry”, zegt François. Maar geen nood: wie zichzelf er vanaf nu voortdurend op betrapt, kan het ook eenvoudig weer afleren.