Maakt linkse ex-president Lula da Silva een comeback in Brazilië, of gaat hij naar de gevangenis?
In de Braziliaanse stad Porto Alegre hebben gisteren duizenden aanhangers van de linkse ex-president Luiz Inacio Lula da Silva betoogd. Ze willen dat hij eind dit jaar opnieuw kandidaat is voor het presidentschap, maar hij kan net zo goed in de cel belanden wegens corruptie. Want vandaag doet het hof van beroep uitspraak in een corruptieproces tegen Lula. In eerste aanleg werd hij veroordeeld.
De intussen 72-jarige Lula da Silva is in eerste aanleg veroordeeld tot negen en een half jaar cel wegens corruptie en het witwassen van geld tijdens zijn presidentschap. Hij zou toen onder meer een luxueus appartement gekregen hebben van een bouwfirma.
Lula vecht die veroordeling aan en zegt dat die politiek gemotiveerd is. In afwachting van de uitspraak in beroep vandaag bleef hij wel een vrij man. Meer nog: hij hoopt in oktober van dit jaar te kunnen deelnemen aan de presidentsverkiezingen in Brazilië.
Als hij dat kan, heeft hij een goede kans om opnieuw verkozen te worden, want Lula is nog altijd erg populair bij zijn linkse achterban. Als zijn straf echter bevestigd wordt, is de kans wellicht verkeken dat hij kandidaat zou zijn en zijn linkse Arbeiderspartij heeft niet echt een andere voorman met veel aanhang.
Links Brazilië blijft verbonden met Lula
Dat een oude ex-president bepalend is voor het lot van de Arbeiderspartij, zegt veel over de toestand van links in Brazilië. Toen de voormalige vakbondsleider in 2003 voor de eerste keer president werd, heerste er groot optimisme bij zijn aanhang.
Al snel raakte ook zijn regering betrokken in allerlei schandalen, die voordien het monopolie waren van de rechtse partijen, maar Lula da Silva bleef erg populair door zijn charisma en ook vooral omdat hij miljarden dollars overheidsgeld in sociale projecten pompte.
In 2011 droeg hij het presidentschap over aan zijn medestander, Dilma Rousseff, die de eerste vrouwelijke presidente van Brazilië werd. Zij kon die populariteit niet volhouden, kampte met grootscheepse protesten en werd in 2016 tot aftreden gedwongen wegens corruptieschandalen. Sindsdien is ze vervangen door de centrumrechtse Michel Temer, maar ook die ontkomt niet aan de schandalen en corruptiebeschuldigingen die typisch zijn voor het land.
Slachtoffer of hypocriet?
Spreken Lula zelf en zijn aanhangers over politiek gemotiveerde processen om hem uit te schakelen, dan beschouwen critici hem als een volksmenner en hypocriet die even corrupt is als de rechtse politici in het land. Corruptie is inderdaad wijdversprijd en het schandaal rond de Braziliaanse groep Odebrecht heeft zich intussen over zo goed als heel Latijns-Amerika verspreid. Ook in buurland Peru kwam president Pedro Pablo Kuczynski onlangs in opspraak in die kwestie.
Lula heeft echter de tijdsgeest niet langer mee. Tien jaar geleden kleurde een groot deel van Latijns-Amerika nog rood. Sindsdien zijn linkse regeringen afgelost door rechtse in Argentinië, Chili, Peru en in Venezuela wankelt het radicaal-linkse regime van Nicolas Maduro door protesten van de oppositie en de economische "melt down" van het land.
Brazilië is met 208 miljoen inwoners het grootste en ook een van de meest geïndustrialiseerde landen van Latijns-Amerika. Wat daar gebeurt, heeft dan ook een invloed in de rest van de regio.