Technologie zal ons redden. Zo redden wij onszelf van technologie
"Een jaar geleden kreeg ik de vraag om columns te schrijven over technologie. Na enige twijfel — ik ben geen columnist en zijn columns niet vooral voor de grote onderwerpen? — ben ik die uitdaging aangegaan. En ik heb zelf al veel bijgeleerd."
Een jaar verder ben ik overtuigd: technologie is een Groot Onderwerp, maar het debat lijdt aan bloedarmoede. Ik zie mezelf als een techno-optimist.
Technologie heeft onze levens op fantastisch veel manieren verrijkt, en ik geloof - oprecht en gefundeerd - dat ze de sleutel is voor véél van onze problemen, van mobiliteit tot milieu.
Het is niet al goud wat blinkt
Toch ben ik geen utopist. Je kan niet blind zijn voor de negatieve neveneffecten: hoe onze aandacht een grondstof is geworden en we telkens opnieuw naar Facebook of onze smartphone grijpen voor een fix, hoe algoritmes die we niet begrijpen het venster worden op onze wereld, of hoe partijen met kwade bedoelingen die systemen misbruiken om haatculturen te verspreiden of oranje mannen in witte huizen te krijgen.
Je voelt het momentum ook kantelen: waar technologiebedrijven zoals Twitter of Facebook na de crisis nog als lichtpunt golden, zien we Silicon Valley steeds meer als het nieuwe Wall Street. De charismatische tech-oprichters vertrekken vanuit een oprecht geloof de wereld te willen verbeteren, maar dat idealisme maakt hen ook blind voor misbruik van hun mooie technologie.
Mensen voelen zich een speelbal, en raken het beu.
Maar goed: technologie is er, ze gaat steeds harder en je kan de knop niet zomaar zachter draaien. Hoe kunnen mens en technologie toch blijven samenleven?
Hoe dan wel?
Een belangrijke rol is weggelegd voor digitale geletterdheid. Dat betekent kunde en inclusie voor iedereen vandaag. En investeren in morgen, met een belangrijke rol voor STEM-onderwijs of initiatieven als Coderdojo, die kinderen leren programmeren.
Het betekent ook meer awareness over de grote invloed van technologie. Hoe meer we weten wat er gebeurt en wat er zal gebeuren, hoe meer we er bewust mee kunnen omgaan en bijsturen waar nodig. Ik zie deze columns als een heel bescheiden bijdrage aan dat bewustzijn.
Er moet ook meer toezicht komen op de technologie-reuzen, zoals het beruchte GAFA-clubje (Google/Apple/Facebook/Amazon). Zo moet concurrentie mogelijk blijven. Dat gaat niet enkel over monopolievorming; er moet ook bescherming komen voor de talloze bedrijven die op hun technologie steunen.
Big Tech geeft ons een geweldige blokkendoos om mee te spelen en nieuwe ervaringen te bouwen, maar … wat als ze die blokken zomaar wegnemen omdat dat hun strategie plots beter uitkomt?
Transparantie moet er ook zijn binnen de algoritmes die onze levens aansturen. Hun impact is gigantisch, maar ze zijn nog teveel een zwarte doos. Hoe groter de invloed die ze uitoefenen, hoe meer we recht hebben op inzicht en zelfs inspraak.
Nieuwsfeeds bepalen welke artikels en advertenties u te zien krijgt, maar zijn — in tegenstelling tot ‘klassieke' media - niet onderworpen aan enig toezicht, om maar één voorbeeld te noemen.
Met data moet dat zelfs nog verder gaan. We moeten opnieuw eigenaar worden van onze persoonlijke data. Nu zijn we hoogstens pachters van onze eigen digitale identiteit. Een bedrijf als Facebook bezit bijvoorbeeld ons sociaal profiel, en we kunnen die data niet ‘meenemen’ naar andere diensten.
Die dynamiek moet volledig worden omgedraaid: het is uw data en u kiest wie die mag gebruiken. Veel potentieel zit hier in decentralisatie via blockchain. Ook is een grote rol weggelegd voor de overheid, al is dat natuurlijk een dunne koord.
Tot slot wordt het tijd dat die overheid, en met hen de hele maatschappij, de debatten durft te openen die we écht moeten voeren. Door technologische innovaties, zoals artificiële intelligentie en verregaande automatisatie, dreigen heel wat van de huidige jobs verloren te gaan. Dat wordt een transformatie met de omvang de Industriële Revolutie, maar dan aan digitale snelheid.
We moeten dus grondig nadenken over hoe we ons daarop zullen organiseren, en hoe we onze kinderen zullen klaarstomen voor die nieuwe realiteit.
Veel om over te praten.
---
VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.