Sp.a wil incassobureaus toegang tot scholen ontzeggen: "Impact op ouders en kinderen haaks op vertrouwensrelatie met school"

Uit cijfers van 2016 blijkt dat een kwart van de scholen incassobureaus zou inschakelen om onbetaalde schoolfacturen te innen. Dat zijn er een pak meer dan vijf jaar eerder. Steeds meer scholen doen inderdaad een beroep op incassobureau of zetten andere juridische middelen in als ouders hun schoolfacturen niet of te laat betalen. Dat blijkt ook uit een onderzoek van de vzw SOS Schulden op School. "De schuldindustrie heeft duidelijk een nieuwe afzetmarkt gevonden: de onderwijswereld", zegt Johan Van Biesen, voorzitter van SOS Schulden op School. Twee jaar geleden deed één school op de vier een beroep op incassobureaus. Momenteel is dat volgens het onderzoek van de vzw één school op de drie. "Tegelijk lopen steeds meer getuigenissen binnen over hoe een schuld van 100 euro al snel oploopt tot 1.030 euro. De inzet van een incassobureau lijkt een wondermiddel te zijn als we de reclame geloven", legt Van Biesen uit.

Dat is volgens de vzw een vergissing. "Een school zal hoogstens een quick-win hebben voor de eerste onbetaalde factuur. Nadien blijven de facturen nog langer liggen omdat men eerst de intresten, portkosten en andere onduidelijke kosten van vorige facturen moet betalen om te vermijden dat deze nog hoger oplopen. En zo komt een kwetsbaar gezin als vanzelf in een negatieve spiraal terecht", aldus Van Biesen.

Volgens SOS Schulden op School is de schuldindustrie "niet de oplossing, maar juist een deel van het probleem". "Men gaat op den duur geen schulden meer afbetalen, enkel nog kosten", luidt het.

De vzw heeft naar eigen zeggen slechts één belangrijke boodschap: "Onbetaalde schoolfacturen moeten vanuit een armoedebril worden bekeken. Niet vanuit het standpunt van een consument van een of ander verbruiksgoed. We weten dat het voor scholen niet altijd makkelijk is. In heel veel scholen vormen onbetaalde facturen een probleem."

Het GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap (GO!) is geen voorstander van de inzet van incassobureaus in het onderwijs. "Wij raden onze scholen af om met hen in zee te gaan", zegt woordvoerster Johanna Laurent. De meeste scholen slagen er in het grootste deel van de schulden van ouders te recupereren zonder incassobureaus te moeten inschakelen, zegt Laurent. 

"Met de hulp van instanties als SOS Schulden op School en het OCMW kunnen we bij het GO! veel gezinnen met schulden helpen. We geven aan onze scholen het advies om kostenbeperkend te werken zodat ouders niet te veel extra moeten betalen voor bijvoorbeeld de aankoop van boeken of voor reisjes", aldus Laurent. Het Gemeenschapsonderwijs benadrukt dat het zijn scholen adviseert maar niets kan verplichten. Het heeft geen cijfers over het aantal scholen dat gebruik maakt van incassobureaus.

Oppositiepartij sp.a start een strijd tegen de 'schuldindustrie' en vraagt in een voorstel van decreet een verbod op incassobureaus. "De werkwijze van die bureaus en de impact op ouders en kinderen staat haaks op de vertrouwensrelatie", zegt parlementslid Caroline Gennez. De Vlaamse regering stelt weliswaar voor om MyTrustO - een app die mensen helpt met onbetaalde facturen - te gebruiken, maar dat hangt af van de goodwill van de scholen, stelt ze.
Daarnaast wil de partij een andere omgang met de aankoop van schoolmateriaal als handboeken en sportkleding. De scholen zouden dat met groepsaankoop moeten doen, waarna het materiaal tegen vergoeding wordt uitgeleend aan de jongeren.

Tot slot moet de schoolfactuur transparanter worden gemaakt en gespreid over het volledige jaar. "Een gespreide factuur maakt het voor ouders een stuk makkelijker om tijdig te betalen." Ook in het secundair onderwijs zou er een maximumfactuur moeten komen, net als in het basisonderwijs. "Door één limiet voor heel Vlaanderen te stellen, wordt het hanteren van de schoolfactuur als een selectiemechanisme onmogelijk gemaakt", is te horen.

Met het voorstel om de inzet van incassobureaus te verbieden voor de inning van onbetaalde schoolfacturen, zouden vooral de scholen worden getroffen. Zo klinkt het althans in een reactie van de incassobureaus zelf. "Het zou een heel spijtige zaak zijn, vooral voor de scholen", zegt de Belgische Vereniging van Incasso-ondernemingen (BVI).

BVI heeft het over 10.000 dossiers bij naar schatting een duizendtal scholen. Gemiddeld gaat het om een bedrag van 217 euro per factuur. De incassobureaus zien zelf in elk geval geen heil in het sp.a-voorstel. "Dit komt de scholen niet ten goede. Hiermee ga je hen alleen maar straffen", zegt woordvoerder Yves Van Nieuwenburg. "Het is voor hen heel belastend en tijdrovend om achter die onbetaalde facturen aan te gaan. Ze hebben daar ook de middelen niet voor."

De incassobureaus stellen ook dat ze niet verantwoordelijk zijn voor het oplopen van onbetaalde facturen. "Er wordt gewerkt binnen een wettelijk kader, waarbij het ons verboden is om extra kosten aan te rekenen op die facturen", aldus Van Nieuwenburg. "Ik denk dat onze leden zich daar ook aan houden. We hebben daar nog geen klachten over gehad."

"Vaak hebben de scholen al verschillende herinneringen gestuurd voordat ze bij ons terechtkomen", zegt de woordvoerder nog. "Maar wij hebben meer tijd om die dossiers af te handelen. Daardoor kunnen we betere afspraken maken, bijvoorbeeld over een betaling van de factuur in verschillende fases."

Volgens Van Biesen zijn er alternatieven. SOS Schulden op School lanceert het project "Menswaardig innen van schoolfacturen". "Met dit project willen we concrete middelen aanreiken die een alternatief zijn voor de inzet van incassobureaus of andere juridische methodes. Daarnaast roepen we alle netten op om met onmiddellijke ingang de incassobureaus de deur te wijzen."

Van Biesen heeft ook advies voor de politiek. "Aan de Vlaamse regering vragen we om dringend werk te maken van de invoering van een maximumfactuur in de eerste graad van het secundair onderwijs. Van de federale regering vragen we een sluitende aanpak van de schuldindustrie zodat mensen een faire kans krijgen om schulden af te betalen."