Bij veroordeling turnarts krijgen slachtoffers meer ruimte: is dit rechtspraak post-MeToo?
Nadat verkrachtingsslachtoffers jarenlang niet altijd even serieus werden genomen, krijgen ze nu ineens veel meer ruimte in de rechtszaak rond het misbruik van jonge Amerikaanse turnsters door een gerenommeerde sportarts. De rechter liet 156 slachtoffers aan het woord en oordeelde bijna wraakzuchtig.
'Ik zou mijn hond nog niet aan uw zorgen toevertrouwen', zei rechter Rosemary Aquilina woensdag, bij het uitspreken van de straf voor de turnarts Larry Nassar. Ze veroordeelde hem tot 40 à 175 jaar cel, maar eigenlijk had ze hem met gelijke munt willen terugbetalen. Tientallen slachtoffers hadden tijdens de rechtszaak voor de dader gestaan, oog om oog. Nu was het tijd voor tand om tand.
Want als het niet verboden was geweest door de Amerikaanse Grondwet, zei Aquilina, zou ze 'mensen willen toestaan om met hem te doen wat hij met anderen heeft gedaan.' Het leek bijna een oproep aan Nassars toekomstige medegevangenen.
Want als het niet verboden was geweest door de Amerikaanse Grondwet, zei Aquilina, zou ze 'mensen willen toestaan om met hem te doen wat hij met anderen heeft gedaan.'
Confrontatie
Het was de culminatie van de razendsnel gegroeide ophef over een man die jarenlang vrijwel ongestoord zijn gang heeft kunnen gaan. Nassar (54), als sportarts verbonden aan de Amerikaanse nationale turnbond, het nationaal Olympisch Comité en de universiteit van Michigan, heeft in die hoedanigheid in de afgelopen decennia zeker 170 meisjes en jonge vrouwen misbruikt. Ondanks klachten (eind jaren negentig kreeg een coach van de turnbond de eerste klachten te horen) werd hem tot 2016 de hand boven het hoofd gehouden.
Afgelopen week moest Nassar in Lansing, de hoofdstad van Michigan, voor de rechter verschijnen om zijn straf aan te horen. Maar het werd meer dan dat.
Rechter Aquilina besloot tot een opmerkelijke interpretatie van de Confrontatie Clausule in het Zesde Amendement, die stelt dat alle Amerikanen het recht hebben degenen die hen beschuldigen in de ogen te kijken. Aquilina draaide het om, en gaf alle slachtoffers het recht om hun dader in de ogen te kijken, en hun verhaal te vertellen (Nassar stemde daarmee in).
Gedetailleerde verslagen
Aanvankelijk waren er vier dagen voor gepland, maar de zitting moest met drie dagen worden verlengd toen steeds meer vrouwen op kwamen dagen. Uiteindelijk deden 156 vrouwen gruwelijk gedetailleerd verslag van het misbruik en de gevolgen ervan. Eén vrouw vertelde hoe ze ging oppassen bij Nassar en zijn vrouw om de kosten van haar therapie terug te verdienen.
De ruimte voor de slachtoffers staat in schril contrast met bijvoorbeeld de rechtszaak tegen komiek en acteur Bill Cosby eerder dit jaar. Daarin werd maar één extra getuige toegelaten, naast het enige slachtoffer van wie de zaak nog niet was verjaard. De verdediging had nog tientallen andere vrouwen willen laten getuigen, om een patroon te laten zien in het gedrag van Cosby.
Zo'n getuigenis is juridisch iets anders dan de slachtofferverklaringen tegen Nassar deze week, maar de formele houding van de Cosby-rechter contrasteert sterk met de empathische wraakgevoelens van de rechter deze week. De rechtszaak tegen Cosby eindigde met een jury die niet tot een oordeel kon komen, en wordt dit jaar overgedaan.
De vraag is of de aanpak van Aquilina het begin is van een door #MeToo ingegeven kentering of een incident
Kentering
De zaak tegen Nassar verschilt nog veel meer van rechtszaken in een niet eens zo ver verleden. In 2013 kreeg een leraar die een 14-jarige scholiere had verkracht in Montana 31 dagen cel, plus een voorwaardelijke straf, met aftrek van voorarrest. Het slachtoffer was 'ouder dan haar kalenderleeftijd', oordeelde de rechter, en 'evenveel baas over de situatie' als de leraar. Het slachtoffer kon daarop niet antwoorden, schrijft The Atlantic deze week, omdat ze drie jaar eerder zelfmoord had gepleegd.
Een ander slachtoffer, in een bar verkracht door een politieagent, kreeg van de (vrouwelijke) rechter te horen dat het niet gebeurd zou zijn, als ze daar niet was geweest.
De vraag is of de aanpak van Aquilina het begin is van een door #MeToo ingegeven kentering of een incident. Sommige collega's vinden dat Aquilina te ver is gegaan met haar sympathie voor de slachtoffers. Anderen hebben er bewondering voor: haar benadering heeft tot gevolg gehad dat er ineens landelijke aandacht is voor het enorme schandaal, dat lange tijd alleen in regionale media is gevolgd (nadat het in 2016 door The Indianapolis Star was onthuld).
Als gevolg van die aandacht nam de bestuursvoorzitter van Michigan State University woensdag onder grote druk ontslag. Eerder al hadden drie leden van de gymnastiekbond ontslag genomen, en het Amerikaanse Olympisch Comité heeft geëist dat de rest van hen voor woensdag vertrokken is. Maar ook het Olympisch Comité zelf ligt onder vuur, omdat het pas deze week excuses aanbood - aan jaar nadat The Indianapolis Star met de eerste onderzoeksverhalen over het schandaal kwam. Niemand van het Olympisch Comité was deze week in de rechtszaal om de getuigenissen van de vrouwen aan te horen. De rest van Amerika heeft ze wel gehoord.
