De Wever wint altijd, zelfs als hij verliest - Fabian Lefevere

Fabian Lefevere is eindredacteur bij deredactie.be en volgt de Belgische politiek al jaren.

"Het politiek-maatschappelijk debat draait weer helemaal rond de ideeën van @de_NVA. Dat is in principe geen slechte zaak. #agendasetting." Het was een opmerkelijk tweetje dat Siegfried Bracke afgelopen weekend de wereld in stuurde.

De Kamervoorzitter heeft nog gelijk ook (wie zouden wij trouwens zijn om zijn politieke en mediatieke inzichten tegen te spreken?).
Wellicht was die agendasetting waar Bracke het over heeft de eerste en zelfs enige bedoeling van de partij.

Zeker CD&V en Open VLD zijn in het defensief gedrukt: ze moeten reageren op de voorstellen van N-VA, en in de marge van het politieke geklater gaan de discussies in de media eigenlijk over niets anders (en dat op een ogenblik dat een levensbelangrijke en aartsmoeilijke begroting wordt opgemaakt).

Het was veelzeggend dat regeringspartij N-VA haar veiligheidsnota in de partijhuisstijl lanceerde. Alsof het een verkiezingspamflet betrof. De bevoegde minister – Jan Jambon – had de voorstellen ook tijdens de kern op tafel kunnen gooien. Met veel meer kans op succes. Want het is een wetmatigheid in de Wetstraat dat wie met de fanfare op kop vertrekt, doorgaans met lege handen achterblijft.

Nogmaals: is het de bedoeling om te winnen aan de regeringstafel, of bij de publieke opinie? Want bij de N-VA geloven ze oprecht in de deugdelijkheid van hun eigen voorstellen – het tegendeel zou pas verbazen – maar beseffen ze tegelijk dat ze de Vlaamse partners in de federale regering amper meekrijgen. Anders hadden ze het wel wat discreter aangepakt. Want vergis u niet: ook dàt kan de N-VA.

Met de fanfare op kop vertrekken, is een beproefde tactiek van de N-VA. Soms loont het meer om spectaculair te verliezen, dan zuinig te winnen. Dat was in 2010 ook al zo: de N-VA hield met veel bombarie vast aan haar communautaire voorstellen, om uiteindelijk niet in de federale regering te belanden. In principe een nederlaag, maar wel één die uiteindelijk tot de verkiezingstsunami van 2014 leidde.

Ook nu, nu de N-VA in de federale regering zit, wordt eenzelfde strategie gebruikt. Deze zomer ging het bijvoorbeeld dagenlang over een boerkiniverbod, goed wetende dat dat er nooit zou komen. Of werd voorgesteld om de vennootschapsbelasting tot twintig procent te verlagen, wat wegens een gebrek aan geld en consensus over de financiering daarvan, ook al erg utopisch is.

Het resultaat is elke keer hetzelfde: er wordt dagenlang gesoebat over N-VA-voorstellen, de agendasetting waar Bracke over spreekt, en iedere keer opnieuw moeten de anderen die afschieten.

Het resultaat is dat N-VA de perceptie creëert dat zij als enige échte vooruitgang willen boeken en verandering doorduwen maar dat de anderen niet meewillen. Dus ook als de partij uiteindelijk verliest – om de regeringstafel – wint ze in de publieke opinie.

Heel erg belangrijk daarin is het luikje veiligheid, zeker nu ze het communautaire heeft opgeborgen en een begrotingsevenwicht ook geen prioriteit meer lijkt. Kijk maar eens naar de verkiezingsuitslag van 2014.

In principe waren dat socio-economische verkiezingen, maar N-VA had toen een uitgebreid en fors veiligheidsluik – met een war on drugs, een pleidooi voor meer gevangenissen en meer celstraffen in plaats van elektronische enkelbanden of de eis dat criminele illegalen meteen op een vliegtuig worden gezet.

Het was met dat veiligheidspakket dat de N-VA de verkiezingen won. Kijk maar eens naar de uitslag van 2014. De partijen waarmee de N-VA in een directe concurrentie trad op socio-economisch vlak – CD&V, Open VLD en SP.A – bleven allemaal ongeveer hangen op hun score van vier jaar eerder, en wonnen zelfs een beetje. Maar ondertussen zoog de N-VA het Vlaams Belang helemaal leeg.

Nu, in tijden van massale migratie en terrorisme, is flinke taal over veiligheid nog belangrijker geworden. Het grote risico is dat die strategie twee kanten uit kan.

Eén mogelijk resultaat is dat de zuidflank effectief wordt afgedekt - ofte het groepje kiezers dat aarzelt tussen VB en N-VA. Tegelijkertijd kun je zo hard het veiligheidsthema bespelen dat veel mensen zich plots weer het bestaan van het VB herinneren, en terugkeren naar de partij die in de jaren na Zwarte Zondag zo veel succes had met het veiligheidsthema. Afgaand op de resultaten van de jongste peilingen, is dat laatste scenario zich aan het voltrekken.

En dan verliest N-VA echt, is er van winnen geen sprake meer. Want die extra procenten die ze in 2014 weghaalde bij het VB, heeft ze nodig om incontournable te zijn bij een regeringsvorming.

Heeft ze die niet, dan loopt ze de kans – na alle animositeit van de voorbije jaren  – dat ze genadeloos geloosd wordt door de partijen waar ze nu regeringen mee vormt.