Niet douchen, niet doorspoelen en vechten om water: Vlaming getuigt over extreme waterschaarste in miljoenenstad Kaapstad

Twee jaar geleden verhuisden Thomas en zijn vriendin naar Kaapstad, waar zijn vriendin aan de slag kon als kankeronderzoekster. “Het leven is hier prachtig”, vertelt Thomas. “Altijd goed weer, een prachtige stad, de zee en de bergen vlakbij. Maar er heerst nu al een jaar of drie droogte, met extreem weinig regenval. Daardoor zijn de waterreservoirs rond de stad nog maar voor 25 procent gevuld. En de laatste 10 procent is onbruikbaar als drinkwater”, schetst de uitgeweken Vlaming de situatie.

Door het nijpende tekort aan drinkbaar water, heeft de overheid een hele reeks maatregelen afgekondigd om water te besparen. Eerder werd het al verboden om zwembaden te vullen, auto’s te wassen of tuinen te sproeien. “Nu is restrictie 6b van kracht”, zegt Thomas. Vanaf vandaag wordt de beperking van 87 liter per dag per persoon nog verder aangescherpt tot 50 liter per dag.

En dat heeft zo zijn invloed op het dagelijkse leven in de stad. “Het is gespreksonderwerp nummer één, iedereen is er mee bezig en het speelt voortdurend in je achterhoofd”, zegt Thomas. “We douchen niet elke dag – niet evident wanneer het voortdurend 30 graden is. Vanochtend heb ik een halve minuut gedoucht, onder een dun straaltje. Het toilet spoelen we al lang niet meer door bij een plasje – if it’s brown, flush it down, zeggen ze hier – en we vangen het water waarmee we ons wassen op om voor andere zaken te gebruiken. We wassen onze kleren veel minder vaak en wanneer we de vaatwasserbgebruiken, zorgen we dat die propvol zit.”

Het ziet er bovendien naar uit dat de kraan in Kaapstad binnenkort volledig dicht gaat. “Half april komt ‘Day Zero’ eraan, de dag dat het drinkwater echt op is”, blikt Thomas vooruit. “Dan gaat de kraan écht dicht voor alle inwoners van Kaapstad en krijgen alleen de noodzakelijke diensten, zoals politie en ziekenhuizen, nog water. Voor de inwoners zelf komt er een gecontroleerde waterbedeling van 25 liter per dag per persoon, die alleen opgehaald kan worden bij verdeelpunten in de stad. Uit de waterleiding zal geen druppel water meer stromen.”

Een scenario waar Thomas voor vreest. “Nu al zie ik signalen van massahysterie: mensen die vechten om water bij nieuwe waterleveringen. Wat wordt dat wanneer tienduizenden mensen moeten aanschuiven bij zo’n waterpunt? Dan krijg je die wrevel op grote schaal. De overheid heeft al aangekondigd de politie en het leger in te schakelen om de veiligheid te garanderen. Maar voor die momenten heb ik toch schrik. Dat zal voelen als een echte rantsoenering, zoals met voedselbonnen.”

Ook over de hygiëne in Kaapstad maakt Thomas zich zorgen. “Momenteel zijn er nog geen grote ziektes uitgebroken, maar eens de waterbedeling van kracht is, komt er geen water meer uit de kraan en kunnen toiletten dus niet meer doorgespoeld worden. Een temperatuur van 30 graden en uitwerpselen die niet weggespoeld kunnen worden, dat is om problemen vragen. Dat wordt een humanitaire ramp. Zeker ook in de sloppenwijken waar miljoenen mensen wonen, al zijn er plannen om bepaalde wijken te sparen, net als het economische hart van de stad.”

Of er nog een andere uitweg is? “Nee”, zegt Thomas. “Men is nu wel begonnen met de bouw van ontzoutingsmachines en installaties om vuil water te zuiveren, maar die oplossingen komen te laat. Het aanboren van onderwaterbronnen levert dan weer te weinig water op om echt van een oplossing te spreken. En ook de aanvoer van water via de weg voor een stad waar 4,5 miljoen mensen wonen is logistiek gewoon onmogelijk.”

“Het wordt dus volhouden tot de eerste winterregens, die worden verwacht begin mei, maar vorig jaar viel de eerste regen pas begin juni. En dan nog, om de waterreservoirs weer te vullen zijn er naar verluidt vijf natte winters nodig.”

Wat de toekomst brengt, is dus onduidelijk voor Thomas. “Ik heb schrik voor 'Day Zero'. Een paar maanden op 50 liter per dag zie ik nog zitten, maar 25 liter per dag is niet te doen. Mijn vriendin en ik hebben nog de luxe dat we – als het echt niet meer gaat – kunnen terugkeren naar België. Maar het is in ieder geval wel een grote levensles. In België zijn we verwend, we draaien de kraan open en er komt water uit. Nu pas besef je hoe waardevol water is.”