Eenvoudige bloedtest kan ziekte van Alzheimer in vroege stadia opsporen

De bloedtest meet een bepaald peptide - een molecule die bestaat uit een aantal aminozuren die verbonden zijn door een peptidebinding - in het bloed, en kan met 90 procent zekerheid zeggen dat een patiënt lijdt aan de allervroegste fasen van de ziekte van Alzheimer. 

Bloedstalen van patiënten in een grote studie van het Japanse Nationaal Centrum voor Geriatrie en Gerontolgie (NCGG) werden geanalyseerd om het peptide in kwestie te identificeren. De stalen die volgens de test wezen op een belasting van de hersenen met bèta-amyloïden - de peptiden die het hoofdbestanddeel vormen van de plaques, die gevormd worden in de hersenen van patiënten met alzheimer -, werden vervolgens getest tegen stalen van patiënten van de Australian Imaging, Biomarker and Lifestyle Study of Aging, om de resultaten te valideren, geldig te verklaren. 

"Onze studie toont de hoge nauwkeurigheid, betrouwbaarheid en reproduceerbaarheid van deze bloedtest aan, aangezien hij met succes gevalideerd werd in twee onafhankelijke grote databanken uit Japan en Australië", zei professor Katsuhiko Yanagisawa, de directeur-generaal van het onderzoeksinstituut van het NCGG, op de website van het Australische Florey Institute of Neuroscience and Mental Health.

Dokter Koichi Tanaka van de Shimadzu Corporation speelde een grote rol bij de ontwikkeling van de oorspronkelijke procedure voor de bloedtest. In 2002 kreeg hij de Nobelprijs voor Scheikunde voor die techniek. "In een klein bloedstaal kan onze methode verschillende aan amyloïden verwante proteïnen opspeuren, zelfs als de concentraties ervan erg laag zijn. We hebben ontdekt dat de verhouding van die proteïnen een accuraat substituut vormt voor de belasting van de hersenen met amyloïden", zo zei hij. 

Een van de essentiële kenmerken van de ziekte van Alzheimer is de ophoping in de hersenen van een abnormaal peptide, bèta-amyloïde genaamd. Dat proces begint in alle stilte zo'n 30 jaar voor de eerste uiterlijke kenmerken van dementie, zoals geheugenverlies of een achteruitgang van de cognitieve functies, zich manifesteren.  

De huidige testen voor bèta-amyloïde zijn onder meer hersenscans met positronenemissietomografie (PET-scan), waarbij een dure radioactieve isotoop wordt ingespoten, of een analyse van hersenruggenmergvocht dat via een lumbale punctie wordt afgenomen. Die testen zijn duur, omslachtig en/of invasief, en ze zijn meestal enkel beschikbaar in het kader van wetenschappelijk onderzoek. Diagnoses bij individuele patiënten worden meestal gesteld zonder deze hulpmiddelen, aan de hand van een reeks symptomen. 

"Deze nieuwe test heeft het potentieel om uiteindelijk de dure en invasieve scan- en hersenvochttechnieken te verdrijven. In eerste instantie zal het echter een middel van onschatbare waarde zijn om het screenen van potentiële patiënten voor het uittesten van nieuwe geneesmiddelen aanzienlijk te versnellen", zei Professor Colin Masters van het Florey Institute of Neuroscience and Mental Health van de Universiteit of Melbourne. Masters doet al onderzoek naar alzheimer sinds de jaren 80 en hij stond mee aan de leiding van het nieuwe onderzoek.

"De vooruitgang in het ontwikkelen van nieuwe therapeutische strategieën voor de ziekte van Alzheimer gaat tot nu toe ontgoochelend traag", zo zei hij. "Geen enkel van de drie middelen die nu op de markt zijn, behandelt de onderliggende ziekte. Nieuwe geneesmiddelen zijn dringend nodig, en de enige manier om die te verkrijgen, is het hele proces te versnellen. Dat vereist proeven met een rigoureuze en economische selectie van patiënten, om te vermijden dat er patiënten rerecruteerd worden die mogelijk niet eens alzheimer hebben. Vanwege de lange tijdspanne bij die proeven, vragen farmaceutische bedrijven accurate voorspellingen in verband met wie het meeste risico loopt." En dat kan deze nieuwe test bieden, aan de hand van een klein bloedstaal. 

Het onderzoek van Masters, Yanagisawa en hun team is gepubliceerd in het tijdschrift "Nature".