"Moord! Moordenaar! Seriemoordenaar!" Hoe het proces tegen Ivo Poppe de taboes juist nog vergrootte
Douglas De Coninck is journalist bij De Morgen.
Het laatste Belgische heksenproces, zo is ons verteld, vond in 1950 plaats in Dessel, bij Turnhout. Dat was dan tot deze week zo.
Openbaar aanklager Serge Malefason, woensdag op het proces tegen de Wevelgemse diaken Ivo Poppe: "In Wevelgem vond iedereen Poppe een goede, dienstbare man. Maar dat was een façade. Hij deed zo omdat iedereen hem zou vertrouwen, zodat hij al deze moorden zou kunnen plegen en onder de radar blijven. Hij genoot ervan om ze van kant te maken."
Terminale kankerpatiënten
Ivo Poppe werd woensdag schuldig bevonden aan vijf moorden, een in het jaar 1978. Tijdens het vooronderzoek bekende hij “tien à twintig moorden”, in de aanklacht worden een 60-tal overlijdens opgelijst. Bijna allemaal uit de vroege jaren 90, en allemaal op terminale kankerpatiënten voor wie leven nog slechts een volslagen zinloos gevecht met pijn inhield.
Het proces heeft twee volle weken geduurd, 77 getuigen passeerden de revue, geen enkele van de juryleden of plaatsvervangers heeft zich ook maar één keer in de debatten gemengd. Er hing angst in de dagelijks afgeladen volle rechtszaal. Mensen fluisterden.
Ivo Poppe is niet betrapt met een dodelijk spuitje in zijn handen. En het is al helemaal niet zo dat er in deze zaak een autopsie is uitgevoerd of enige andere vorm van forensische bewijsvoering heeft gespeeld. Nee, de enige en unieke aanwijzing van schuld was Ivo Poppe zelf. Diepgelovig als hij is, was elke poging tot slapengaan al jaren een langgerekte worsteling met zichzelf. Het is hijzelf die te biechten ging bij een vertrouwensarts, waarna die hem ging verlinken bij de politie.
De enige en unieke aanwijzing van schuld was Ivo Poppe zelf. Diepgelovig als hij is, was elke poging tot slapengaan al jaren een langgerekte worsteling met zichzelf
Je kunt er gerust van uitgaan dat hij afgelopen weken minder bezig is geweest met het juryverdict dan met de verantwoording die hij op een dag denkt te moeten afleggen aan Hem hierboven.
Had Koen Geens assisen niet afgeschaft? Zeker, maar in hoogst uitzonderlijke zaken kan een openbaar ministerie een uitzondering maken. Het vond deze zaak een uitzondering waard, en dat had ook een legitieme keuze kunnen zijn. Slechts heel af en toe ving je tijdens dit proces een glimp op over hoe in bepaalde delen van de provincie West-Vlaanderen écht wordt gedacht over waardig sterven.
Blik richting plafond
Er wordt daar niet over gesproken. Het woord “euthanasie” geraakt niet eens over de lippen, niet bij de patiënt en ook al niet bij de behandelende arts. Een huisarts uit Wevelgem getuigde dat er in zijn praktijk sinds 2002 "in feite weinig of niks is veranderd". Wat als een patiënt erom vraagt? Blik richting plafond.
Dokter Marc Cosyns kwam op het proces uitleggen dat er in België jaarlijks nog steeds een duizendtal levens zonder verzoek beëindigd worden. Dit was de door taboes verstarde omgeving waarin Ivo Poppe met zijn infuus de problemen meende te moeten oplossen waar anderen van wegkeken. Zoals hij ook door de straten van Wevelgem fietste met een vuilniszakje op de bagagedrager, om zwerfvuil op te rapen.
Dit had een gelegenheid kunnen zijn om taboes bespreekbaar te maken, de figuur Ivo Poppe te duiden temidden van zovele anderen met een minder hard knagend geweten
Vorige week maandag konden alle procespartijen je al vertellen dat het verdict (27 jaar gevangenisstraf) al min of meer vastlag. Wat dan de vraag doet rijzen naar het nut van de hele vertoning. Dit had een gelegenheid kunnen zijn om taboes bespreekbaar te maken, de figuur Ivo Poppe te duiden temidden van zovele anderen met een minder hard knagend geweten. Maar de toon van de openbaar aanklager, de advocaten van het Brugse bisdom en ook de voorzitter was elke dag wat verder staccato: “Moord! Moordenaar! Seriemoordenaar!”
En die arme mensjes in de zaal, zij fezelden. Dat deze zaak het toch weer duidelijk aantoont. Dat spreken zilver is en zo.