Het einde van ruimtestation ISS nadert: neerhalen of z'n gang laten gaan?

Je kunt natuurlijk de deur achter je dichtdoen, de boel de boel laten en zien wat ervan komt. Maar een ruimtekasteel van 420 ton ongecontroleerd laten neerstorten richting aarde is misschien niet het allerbeste idee. Dus moet er een beter plan komen, nu het einde van het international ruimtestation ISS in zicht lijkt: vanaf 2025 wil de Amerikaanse overheid haar financiële bijdrage aan het station staken, om geld vrij te maken voor de maanplannen. Zo'n besluit betekent mogelijk het einde van het ISS, omdat Amerika veruit de grootste bijdrage stort. Dus doemt de vraag op: hoe haal je het grootste ruimtebouwwerk aller tijden neer?

Dat president Trump minder wil bijdragen aan het ruimtestation hing al een tijdje in de lucht. Helemaal vreemd is dit niet: het ISS kost NASA jaarlijks 3 tot 4 miljard dollar. Bovendien begint het station op leeftijd te raken. Tot eind 2024 beloven de Amerikanen mee te betalen. Daarna is de toekomst - het ISS is een soort meccanobouwsel uit allerlei onderdelen die sinds 1998 in de ruimte aan elkaar zijn gekoppeld - onzeker.

Al voor de lancering van de eerste componenten van het station werd bij NASA nagedacht over zijn einde. In 1996 publiceerde de ruimtevaartorganisaties een milieueffectrapportage waarin ook de ontmanteling staat beschreven. Er zijn vijf opties.

1. Zien wat er van komt

Nadat het station verlaten is, laten de partners moeder natuur haar werk doen. Het station zal door de minieme luchtweerstand op vierhonderd kilometer hoogte telkens een beetje lager gaan vliegen, tot de buitenste lagen van de atmosfeer - de mesosfeer - er vat op krijgen en het station gaat uiteenvallen en verbranden.

Deze methode is het eenvoudigst, en het riskantst. Zo is onduidelijk waar het reuzenstation boven aarde zal verbranden en kunnen delen in bewoond gebied vallen, zoals in 1979 gebeurde met het Amerikaanse Skylab.

Het grootste deel van het ISS zal verbranden tussen 63 en 72 kilometer hoogte, maar niet alles. Naar schatting zullen 643 tot 2.079 brokstukken de hellevlucht overleven en op aarde terechtkomen; dat is nog altijd 24.000 tot 79.000 kilogram. Deze optie is daarom geen optie.

2. Stukje hoger parkeren

Door het ruimtestation in een hogere baan te stallen, zal het veel langer duren voor het gevaarte neerstort. Met deze optie koopt de internationale gemeenschap tijd. Maar om het zwerkkasteel echt een flink stuk hoger te krijgen, zijn grote hoeveelheden brandstof nodig. Dat is kostbaar en ingewikkeld. Bovendien is geen duwbootje beschikbaar dat de klus kan klaren.

_{Tekst gaat verder onder afbeelding.}

3. Afbreken en ophalen

Toen het rapport geschreven werd, was de Spaceshuttle nog operationeel. Een van de ideeën was om het station netjes af te breken, als een rondreizend circus, om de losse componenten in het laadruim van het ruimteveer te takelen en terug te brengen naar aarde. Een nette oplossing, maar het zou minstens 27 kostbare shuttlevluchten vergen. Bovendien: het ruimteveer is al jaren met pensioen.

4. Gecontroleerd laten crashen

Eigenlijk de enige mogelijkheid. Door het station langzaam te laten dalen naar een kilometer of 150 (het vliegt nu op 400) en het daarna in één aardomwenteling sterk af te remmen met een stuwraket, zal het een duikvlucht maken en verbranden boven een vooraf vastgestelde strook in zee.

Het gecontroleerd neerhalen van het ruimtestation is sterk afhankelijk van de beschikbare voertuigen, noteerde NASA's voormalige manager van de ISS-missie Michael Suffredini in een End-of-Life Disposal Plan uit 2010. Europa had destijds nog een bevoorradingsschip met een eigen motor, maar daarvan is de laatste drie jaar geleden uit de vaart genomen. De waarschijnlijkste optie is dat de bestaande Russische Progress wordt omgebouwd tot duwbootje.

Gecontroleerd neerhalen is nog geen sinecure. Ga je te steil, dan verbranden de onderdelen niet goed. Bij grotere objecten, zoals componenten van het ISS, zijn het vooral delen van roestvrij staal en titanium, die dankzij hun hoge smeltpunt kunnen overleven. Om de desintegratie zo goed mogelijk te laten verlopen, zal het ISS een minder steil pad volgen dan de meeste satellieten, zodat er meer tijd is voor de verbranding. Maar het pad mag ook weer niet te vlak zijn, want dan bestaat de kans dat brokstukken doorschieten en alsnog in bewoond gebied neerkomen, of dat een schip buiten de gevarenzone wordt geraakt.

5. Niet in zijn geheel afdanken

Doordat het station uit losse componenten bestaat, hoeft het niet in zijn geheel te worden afgedankt. "We kunnen sommige delen afstoten en andere blijven gebruiken", zei Bill Gerstenmaier, bij NASA verantwoordelijk voor bemande ruimtevaart, afgelopen najaar tijdens een astronautencongres in Australië.

Afstoten wat te oud of te duur is en verder gaan met iets kleiners, kan ook. Rusland overweegt om met een aantal nog te lanceren componenten een nieuw station te bouwen, al dan niet met partners uit andere landen. Zoals bijvoorbeeld China, dat aan zijn eigen hemelpaleis werkt. Ook hebben de Amerikanen en Russen voorzichtige plannen voor een ruimtestation rond de maan.

Wetenschappers en commerciële ruimtevaartbedrijven vrezen het einde van het ISS. Mogelijk kunnen bedrijven een deel van het ISS gaan runnen. Er zijn ook ondernemingen die een commercieel station willen bouwen. Zoals Axiom Space, dat in 2024 een uitspanning wil hebben van zeven onderdelen. Kost slechts 1,5 miljard dollar. Concurrent Bigelow Aerospace werkt aan opblaasbare ruimtetenten, waarvan een testexemplaar al bijna twee jaar aan het ISS hangt. Plannen als deze zijn een kolfje naar de hand van president Trump, die het ISS als een molensteen om Nasa's nek ziet.

Over twee weken wordt meer duidelijk, als het ASA-budget voor 2019 bekend wordt. Kort daarna zullen vermoedelijk de eerste plannen worden gepresenteerd wat er met het station moet gebeuren. Dan wordt ook duidelijk of de mensheid over een jaar of zeven wordt getrakteerd op het duurste en grootste vuurwerk aller tijden.