Hoe Bart De Wever premier Michel in verlegenheid brengt

Bart De Wever heeft niet de gewoonte op sociale media zijn steun uit te spreken voor politici van buiten de eigen partij. Zaterdag viel de buitengewone eer Brussels MR-volksvertegenwoordiger Alain Destexhe te beurt. “Er niets mooier dan naastenliefde, maar bestuurders moeten het algemeen belang vooropstellen. Zoals ook MR-politicus Alain Destexhe schrijft”, tweette De Wever, met een link naar een opiniestuk van Destexhe in het magazine Le Vif.

Daarin roept Destexhe, zelf voormalig kaderlid bij Artsen Zonder Grenzen, zijn partijgenoten op het verzet tegen de zogenaamde huiszoekingswet te staken. Dat inmiddels teruggetrokken wetsontwerp maakt huiszoeking vlotter mogelijk bij de opsporing van mensen zonder papieren. Wie die opsporing hindert, meent Destexhe, stelt zich op de lijn van ‘open grenzen’.

Inhoudelijk is het helder waarom De Wever die boodschap ondersteunt. Ze is identiek aan die van de open brief die hijzelf in deze krant schreef.

Quid N-VA?

Toch is de steunbetuiging merkwaardig. Ze komt er op een moment dat de Franstalige liberalen sterk verdeeld zijn over de kwestie. Diverse partijtoppers (DM 3/2), met name uit de entourage van premier Charles Michel zelf, uitten hun verzet tegen het wetsontwerp. Ze dwongen Michel zelf gas terug te nemen en het wetsontwerp terug te trekken.

Op het maandagse partijbureau staat het punt met stip genoteerd. Net als twee weken geleden, toen het wetsontwerp door de voltallige partijtop mee werd goedgekeurd... op vraag van de premier. De interventie van De Wever mag gezien worden als een poging om die discussie te beïnvloeden.

Het incident reikt dieper. De kwestie ‘wat met de N-VA?’ verdeelt de MR ten diepste. Voortdurend moeten de Franstalige liberalen op twee benen dansen.

Enerzijds moet premier Michel zich verdedigen tegen het verwijt de handpop te zijn van de burgemeester van Antwerpen. Zijn weekendinterview in Le Soir hing alweer op aan dat thema. Anderzijds is er de toenemende druk om juist meer N-VA-achtige rechts-liberale, hardere standpunten in te nemen.

Chez Bruneau

Die interne vertwijfeling volgt grotendeels uit de ‘historische’ breuklijn tussen de kampen van de clan-Michel en de clan van Didier Reynders. Met het naderen van de kiescampagnes steekt dat oud zeer weer op.

Van nature zit de clan-Michel, met ook de oud-cdH’ers rond Gerard Deprez, veeleer op de links-liberale lijn, zoals ook nu weer blijkt. Paradoxaal zijn zij het die nu ‘hun’ premier in moeilijkheden brengen.

“We zijn nog nooit zo loyaal geweest aan Charles”, klinkt het grijnzend vanuit het kamp-Reynders. Zij willen dat de partij gewoon doorzet met het strenge door N-VA gedomineerde migratiebeleid.

De steun van De Wever voor Destexhe is dus eigenlijk steun bedoeld voor het kamp-Reynders. Kijk naar de assen waarop de Zweedse coalitie is gestut. De eerste Vlaamse steunbeer voor Michel was niet De Wever maar Wouter Beke (CD&V). De band met de MR liep voor De Wever oorspronkelijk… via Reynders.

Die kameraadschap werd onlangs afgestoft tijdens een druk becommentarieerd etentje met beide heren in restaurant Bruneau, achter de rug van de premier om. Ook aanwezig toen: Reynders-oliemannetje Jean-Claude Fontinoy, die ook in het netwerk van Land Invest opduikt, befaamd van de Antwerpse bouwbetwistingen.

De as is ook ideologisch. De Wever en Reynders staan voor een rechtser, conservatiever liberalisme dan dat van de Michels (of van Open Vld). Hun lijn is veeleer die van de Franse oud-president Nicolas Sarkozy, door De Wever begin 2016 nog trots in Antwerpen verwelkomd op het Voka-nieuwjaarsfeest als de man die François Hollande weer zou opvolgen. 

De voorbije jaren is de lijn-Reynders overschaduwd geraakt. Door het premierschap van Michel uiteraard, maar ook door enkele flinke tegenvallers voor de clan-Reynders. Het puin van de affaire-Kazakhgate moet in hun kamp geruimd worden. Met de migratiekwestie zien de voorstanders van de rechtsere koers hun kans om weer op de voorgrond te treden.

Gat op rechts

De Wever en Reynders & co. menen dat de MR een strategische stommiteit begaat door niet naar rechts te zwenken. Ze hebben een punt. Kijk naar de populariteit in Wallonië van de N-VA-regeringskopstukken Jan Jambon en Theo Francken. En kijk naar het Franstalige partijlandschap: links zit met PTB, PS en Ecolo overvol. In het centrum neigen cdH en de oprukkende liberale uitdager Défi ook naar links. Rechts is er niets.

Dus hoeft de MR er niets te vrezen? Neen, tenzij iets nieuws opborrelt. In een opiniestuk in L’Echo maakte de rechts-liberale opiniemaker Drieu Godefridi begin januari brandhout van de “te progressieve” MR. Hij pleitte voor de oprichting van een “Franstalige N-VA”.

Enter Alain Destexhe. Een kanon dat naar alle kanten schiet, altijd met één been buiten de partij. Type Jean-Marie Dedecker, met wie hij vroeger in de Senaat overigens goede banden onderhield. Zijn positie in de partij is er niet op verbeterd sinds hij moest opstappen uit de Raad van Europa na berichten over belangenvermenging met het Azerbeidzjaanse regime. Bij de gemeenteraadsverkiezingen in Elsene komt Destexhe op met een scheurlijst, nadat de MR hem van de lijst had geweerd.

‘Outlaw’ Destexhe is dus niet iemand met wie je je als machtigste politicus spontaan associeert. Het gaat De Wever dan ook wellicht niet om de persoon Destexhe zelf. Wel om de impliciete boodschap aan de vertwijfelde partij van de premier: ofwel zet de MR zichzelf op de lijn van de N-VA, ofwel staat er vroeg of laat een type-Destexhe op die in het gat duikt.