OPINIE: "In het verhitte energiedebat gaat het altijd over aanbod. Hoeveel energie we nu écht nodig hebben, krijgt amper aandacht"

Wie schoolgaande kinderen heeft, zal het vaak herkennen: stokoude klaslokalen, vaak nog met enkele beglazing, de wind en de koude die langs overal binnenglippen, warmte die langs overal naar buiten stroomt. Schooldirecties stoken zich half failliet om kinderen in de winter warm te houden. In de oudste schoolgebouwen is niet alleen op 6 februari Dikketruiendag, maar is het maanden aan een stuk élke dag Dikketruiendag. In heel wat huizen, bedrijven en zelfs overheidsgebouwen is het helaas al niet veel beter gesteld met de energie-efficiëntie.

België is een slechte leerling op dat vlak. Uit cijfers van Eurostat blijkt dat het energieverbruik in de Europese Unie tussen 1990 en 2015 met 2,6 procent daalde. In ons land nam het in die periode met 11 procent toe. Tegen 2030 moet Europa 30 procent energie besparen, het Europees parlement wil die doelstelling zelfs opkrikken naar 35 procent. België hinkt ver achterop. De inhaalbeweging om gebouwen te renoveren en energie-efficiënter te maken, is er niet alleen rijkelijk laat gekomen, ze gaat ook veel te traag.

In het verhitte energiedebat gaat vandaag alle aandacht naar het aanbod aan energie. Moeten de kerncentrales langer openblijven? Gaan we ze tijdelijk aanvullen of vervangen door gascentrales? Wanneer komt al onze energie van hernieuwbare bronnen zoals zon- en windenergie? Hoeveel energie mogen we invoeren uit onze buurlanden? De vraagzijde – hoeveel energie hebben we nu eigenlijk nodig? – krijgt amper aandacht in dit debat.

Nochtans speelt de vraag naar energie een cruciale rol in de energietransitie. Om te becijferen tegen wanneer al onze energie van hernieuwbare bronnen kan komen, moeten we uiteraard ook zo goed mogelijk weten hoeveel energie we in de toekomst nog zullen verbruiken. Je moet geen wetenschapper zijn – en al zeker geen heel slimme – om uit te dokteren dat hoe minder we verbruiken, hoe sneller onze energieproductie 100 procent groen en duurzaam kan zijn.

Net zoals we massaal zonnepanelen op onze daken zijn beginnen installeren, kunnen we ook in de energiebesparing zélf het voortouw nemen. Goed voor het milieu en voor de klimaatdoelstellingen, maar uiteraard ook voor onze portefeuille. Door de verwarming één graad lager te draaien, bespaar je gemiddeld 7 procent stookkosten. 

Energie besparen staat of valt met een helder inzicht in je eigen energieverbruik. Het huidige systeem, waarbij de overgrote meerderheid van de gezinnen en de bedrijven slechts één keer per jaar via hun eindfactuur een overzicht krijgen van hun verbruik, is een rem op de noodzakelijke energiebesparing. We krijgen wel een overzicht van ons verbruik en we kunnen ingrijpen als dat te hoog ligt, maar we zijn dan wel bijzonder kostbare maanden verloren. Voor onze portefeuille en voor de planeet. En na die ene eindafrekening varen we opnieuw twaalf maanden lang blind, tot de volgende factuur in de bus valt.

De moderne, bewuste consument wil real time inzicht. Hij wil live kunnen volgen wat hij verbruikt en betaalt, zodat hij onmiddellijk kan bijsturen. Die innovatieve instrumenten kunnen de energietransitie helpen versnellen. Op de energieproductie, het aanbod, heeft de consument relatief weinig grip. Hij kijkt vanop afstand hoofdschuddend naar het uitblijvende energiepact en andere politieke schermutselingen. Maar aan de vraagzijde zit hij meer dan ooit in de driver’s seat.

Vincent De Dobbeleer, mede-oprichter June Energy