"Oude vodden, zaagsel en kranten": Indiër (55) wil taboe rond menstruatie opheffen en arme vrouwen toegang geven tot hygiënisch maandverband

Arunachalam Muruganantham is een man met een bijzondere missie. De 55-jarige Indiër wil alle vrouwen in zijn land toegang geven tot hygiënisch, degelijk én goedkoop maandverband. Om zijn doel te bereiken moest hij opboksen tegen vooroordelen, bijgeloof, armoede en zelfs seksisme. Zijn eigen vrouw verliet hem (tijdelijk) terwijl hij haar leven en dat van miljoenen van haar landgenotes probeerde te verbeteren. Ziehier het waargebeurde verhaal van 'Pad Man' ('Maandverbandman', IB), zoals Muruganantham inmiddels beter bekend is.

De arme sociale activist en ondernemer Arunachalam Muruganantham, een lasser uit een van de laagste Indiase kastes, begon aan zijn missie nadat hij zag hoe zijn eigen vrouw Shanti zich moest behelpen met enkele gore lappen tijdens haar menstruatie. “Ik zou die vuile doeken nog niet gebruiken om mijn voertuig mee af te doen”, zegt hij walgend. Toen hij zijn vrouw vroeg waarom ze geen ‘gewoon’ maandverband gebruikte, zei ze dat ze hun melkbudget zou moeten halveren om dat te kunnen betalen.

Daarmee werden Muruganantham’s ogen geopend voor het stille lijden van miljoenen van zijn landgenotes: in India heeft maar een schamele 12 procent van de menstruerende meisjes en vrouwen toegang tot sanitaire producten als maandverband of tampons tijdens hun regels. Hordes schoolmeisjes – een kwart om precies te zijn - blijven weg van school als ‘het’ weer zover is, vorig jaar pleegde een meisje zelfs zelfmoord nadat ze door een leraar voor schut werd gezet toen ze door haar schooluniform heen gelekt bleek te hebben.

Bijgeloof, armoede, vooroordelen en schaamte dragen bij aan de gebrekkige voorziening van hygiënische menstruatieproducten, die vaak enkel in stedelijke gebieden te koop zijn – en dan nog behoorlijk aan de prijs zijn omdat ze uit het buitenland geïmporteerd worden.

(lees verder onder de video)

88% van de menstruerende vrouwen en meisjes in India, die geen toegang tot die producten hebben, behelpen zich met oude vodden, kranten en zelfs zaagsel om het bloed te stelpen. Het Indiase ministerie van Gezondheid schat dat 70 procent van de vrouwelijke bevolking daardoor een verhoogde kans heeft op zware infecties of op baarmoederhalskanker - een ziekte die jaarlijks bij 1 op de 53 vrouwen in India wordt vastgesteld.

Na Shanti’s bekentenis, schoot Muruganantham meteen in actie. “Ik ben onmiddellijk naar de apotheek gegaan en heb maandverband voor mijn vrouw gekocht als cadeau. De apotheker wikkelde het in krantenpapier alsof het om een illegaal product ging. Het was in totaal maar zo’n tien gram katoen, maar het kostte zeker veertig keer meer dan het waard was”, vertelt Muruganantham. “Ik bedacht me hoe de meeste vrouwen op het platteland – zoals mijn echtgenote - zich dit niet konden veroorloven. Ik wilde hun leven veranderen. Alles is begonnen met mijn vrouw.”

(lees verder onder de foto)

Toch bleek het nog niet zo gemakkelijk om maandverband te creëren dat niet alleen goedkoop was, maar ook gemakkelijk zelf thuis te maken van in de omgeving beschikbare materialen. Dat uitgerekend een mán het taboe rond menstruatie en menstruatiehygiëne probeerde te doorbreken, maakte het nog veel moeilijker. De conservatieve dorpsvrouwen die Muruganantham wilde helpen,  wilden zijn prototypes maandverband niet wilde dragen. Daarop zat er voor de man niets anders op dan het maandverband zelf te testen. Van een oude voetbal, gevuld met geitenbloed maakte hij een kunstbaarmoeder. “Ik wandelde, fietste en rende met die met bloed gevulde bal onder mijn kleren, terwijl ik er constant bloed uit pompte om de absorptiegraad van mijn maandverband te testen”, vertelt Muruganantham. “Iedereen dacht dat ik gek geworden was -  zeker toen de bal een keer onder mijn kleding scheurde. Ik moest mijn bebloede kleding wassen aan de waterput die iedereen gebruikte. Het dorp concludeerde dat ik een seksuele ziekte had opgelopen.”

Murugananthams vrouw Shanti, om wie het allemaal begonnen was, kon niet omgaan met de schaamte en verliet hem, samen met zijn moeder. Het dorp excommuniceerde de zonderling. “Mijn vrouw begreep me niet. Ze verliet me. Mijn moeder verliet me. Dit is zo’n taboe-onderwerp. Moeders praten er niet over met hun dochters en ik – een mán – probeerde er wat aan te doen. Iedereen dacht dat ik verdorven was. Ze wilden een duivelsuitdrijving omdat ze dachten dat ik bezeten werd door demonen. Er zijn regio’s waar men gelooft dat wanneer een meisje een maandverband gebruikt en wanneer een hond dat ruikt, ze nooit getrouwd zal raken”, zegt Muruganantham. “In een ander dorpje geloven ze dat wanneer vrouwen die na zonsondergang buitenkomen terwijl ze menstrueren, blind worden.”

In 2009 kwam de doorbraak voor Muruganantham, toen hij een prijs kreeg van een nationaal Indiaas innovatie-initiatief, die hem in staat stelde machines te laten maken die vrouwen zelf kunnen hanteren om maandverband te ontwikkelen. Inmiddels zijn er al meer dan zeshonderd machines in 23 staten in gebruik. De machines worden bediend door lokale vrouwen en zorgen zo ook voor werkgelegenheid. Het hele project zorgt ook voor bewustwording over menstruele hygiëne en haalt het delicate onderwerp uit de taboesfeer. 

Muruganantham is in elk geval blij met de film, waarvan hij hoopt dat die hem zal helpen zijn doel te bereiken: dat elke vrouw in India toegang heeft tot hygiënisch maandverband. “De film zal zeker voor meer bewustwording zorgen. We hebben nog veel te doen, maar dingen zijn aan het veranderen. Ik vind het geweldig om bekend te staan als ‘Pad Man’, omdat maandverband zo’n groot verschil maakt in het leven van vrouwen."

Indiase Bollywoodsterren zijn op sociale media alvast een actie begonnen om de film én het idee erachter te promoten: ze poseren allemaal met een maandverbandje en de tekst "niets om je voor te schamen. Het is de normaalste zaak van de wereld. Period."