We moeten onze nationale belangen verdedigen en niet de kroonjuwelen verkopen

Op de foto: een Belgisch kroonjuweel beschilderd naar René Magritte. Belgischer kan niet. Toch is ons land volgens econoom Geert Noels "naïef of roekeloos" geweest bij het verkopen van zijn kroonjuwelen. "De belastingbetaler komt er op lange termijn slechter uit."

opinie
Geert Noels
Geert Noels is auteur van Econoshock en mede-oprichter van Econopolis, een vermogensbeheerder en financieel-economisch advieshuis. Deze tekst verschijnt ook bij Demorgen.be.

Brussels’ Airlines (BA) werd jaren geleden verkocht. De controle zit bij Lufthansa. Het is verrassend dat de Belgen daarover verrast zijn. Zoals opiniemakerGuillaume Van der Stighelen het onnavolgbaar op Twitter samenvatte:

“Bericht aan de Belgen: wat je verkoopt is niet meer van jou. #BrusselsAirlines”. 

CEO Bernard Gustin moet vertrekken op een manier die hij niet verdient. Hij heeft Brussels’ Airlines een ziel gegeven. De maatschappij had immers lood in de vleugels met de erfenis van Sabena. Hij werd terecht op handen gedragen door het personeel. 

Vanuit het standpunt van Lufthansa is de beslissing rond BA niet onlogisch. De Belgische dochter moet naar een hogere bezettingsgraad en een betere rendabiliteit om binnen de Duitse groep zijn plaats te krijgen. Naar Sabena-normen is Brussels’Airlines een sterke onderneming. Maar de luchtvaart is een verschrikkelijk competitieve en cyclische business. “Geen luchtvaartmaatschappijen” is zowat de eerste stelregel van elke belegger geweest de afgelopen decennia.

In die wereld is geen plaats voor sympathie, nostalgie of zelfstandige entiteiten. Dat hadden de Belgen moeten weten toen ze de controle uit handen gaven. 50 CEO’s schreven een open brief om Brussels’ Airlines te behouden zoals het is vandaag. De connectiviteit van Brussel met de rest van de wereld is daarbij de belangrijkste reden.

Die connectiviteit is echter al jaren onder druk sinds het faillissement van Sabena, maar ook omwille van andere redenen. De connectiviteit wordt immers niet alleen bepaald door Brussels’ Airlines, maar ook door Brussels’ Airport, waar BA met grosso modo 40% van de passagiers de belangrijkste klant is.

Onze nationale luchthaven zag sinds 2000 zijn groei gefnuikt. Zaventem heeft eind 2017 14% meer passagiers dan bij het begin van het Millennium, Schiphol groeide in die periode meer dan 70% (exclusief cargo). 

Onze luchthaven wordt vooral geremd door allerlei normen van de hoofdstad waarvoor het economische zuurstof geeft, en door de omwonenden waarvan er veel hun economische welvaart aan de luchthaven hebben te danken. De luchthaven geeft een grotere hefboom voor connectiviteit dan een eigen luchtvaartmaatschappij. Deze luchthaven werd trouwens ook verkocht, niet aan Duitsers maar aan Australische en Canadese investeerders.

In een land waar meer dan 250 miljard euro op spaarboekjes zucht naar rendement, kregen buitenlandse investeerders vorig jaar meer dan 100 miljoen euro dividend op een investering die bij de eerste verkoop op 1 miljard euro werd gewaardeerd.

Daarmee raken we stilaan de kern van de zaak.

België wordt vandaag geconfronteerd met de gevolgen van kortetermijnbeslissingen van meer dan een decennium geleden. Deze beslissingen kwamen niet na strategische reflectie maar omwille van kortetermijn begrotings- of politieke overwegingen.

Zaventem had nooit in buitenlandse handen mogen komen. Om al dezelfde redenen als mijn verzet samen met Jonathan Holslag tegen de recente overweging om een deel van Eandis aan Chinezen te verkopen.

Er zijn ook weinig redenen zijn om te juichen bij de verkoop van bepaalde techparels, zoals recent Ablynx. Het vreemde is dat een aantal CEO’s in de krant die verkoop tijdens het weekend toejuichten, maar een dag later een open brief mee ondertekenden om Brussels’ Airlines te verankeren. 

Een vis wordt maar zo groot als zijn bokaal, ondernemingen in België worden maar zo groot als de ambitie van hun economische en politieke leiders.

De lijst met transacties van Belgische strategische activa met nadelige strategische gevolgen op lange termijn is lang: Electrabel, Tractebel, Telenet…  Niet dat deze ondernemingen vandaag slecht draaien voor hun aandeelhouders, maar de Belgische of Vlaamse belastingbetaler komt er op lange termijn slechter uit.

België is naïef ofwel roekeloos geweest bij het verkopen van zijn economische en strategische activa. Een academische opvatting is dat het beter is om kennis te verankeren dan bedrijven. Maar we merken maar al te vaak dat de hogere toegevoegde waardejobs na verloop van tijd verdwijnen als de aandeelhouders van nationaliteit veranderen. “Brussels’ financial centrum” werd uitgekleed en is net als Brussels’ Airport en Brussels’ Airlines een feeder geworden van grotere buitenlandse hubs.

België is naïef ofwel roekeloos geweest bij het verkopen van zijn economische en strategische activa.

België mag zich niet tevreden stellen als feeder van buitenlandse belangen. België moet daarom meer zoals Nederland, Zweden en Zwitserland strategisch nadenken. De nationale belangen moeten verdedigd worden door mensen die niet hun eigenbelang nastreven.

Verkoop van activa om begrotingsredenen moeten afgetoetst worden aan langetermijn strategische overwegingen. We moeten echt meer ambitie hebben. 

----

VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. 

Meest gelezen