Voor- nabeelden

Nieuwe technologie legt littekens
van Eerste Wereldoorlog bloot

februari 2018Peter Vantyghem

We dachten dat we hem na honderd jaar wel kenden. De soldaten liggen in idyllische kerkhoven, de bunkers zijn erfgoed, in de Westhoek fietsen we vandaag door een Toscaans landschap. Maar onder de weiden en in de bossen rond Ieper, Passendale, Langemark is de ‘Grote Oorlog’ nog heel erg aanwezig: dat kunnen we vandaag dankzij LiDAR-scans beter zien dan ooit.

In Guatemala werd een enorme Maya-stad onder de bomen van de jungle gezien. De sensationele ontdekking is te danken aan 'LiDAR', een technologie die met lichtstralen de hoogteverschillen in de bodem meet en in kaart brengt. Daardoor werd een gebied van 2000 km² erg gedetailleerd gescand. De hoogteverschillen laten zowat 60.000 structuren zien, die in de komende jaren verder onderzocht zullen worden.

Ook in Vlaanderen wordt LiDAR al enige tijd gebruikt. De overheid gaat daarmee onder meer na waar overstromingen plaats vinden. De archeologiesector bestudeert de enorme dataset om erfgoed op te sporen of beter in te schatten: LiDAR-foto's kijken immers door het bos en geven een overzicht dat geen enkele andere technologie kan geven. Omdat bossen van oudsher belangrijke vindplaatsen zijn voor erfgoed - ze kunnen moeilijk of niet bebouwd of doorploegd worden - is LiDAR de aangewezen manier om het landschap onder de bomen te 'zien'.

Hierboven (en hieronder) vindt u achtereenvolgens weergaves van landschappen in Heuvelland, Ploegsteert en Lessines, die door de Eerste Wereldoorlog 'getekend' zijn. Door met de 'slider' een beeld van links naar rechts te trekken, komt de LiDAR-weergave van het landschap naar voor. Daarop ziet u het landschap met zijn hoogteverschillen, ontdaan van de begroeiing.

dS Weekblad

dS Weekblad gaat zaterdag in de Westhoek op zoek naar sporen van de 'Grote Oorlog', die we vandaag onder de grond moeten zoeken. ‘Hier voor ons in de aarde liggen, alleen al als gevolg van één bloedrode dag, nog 180 lijken’. Lees zaterdag bij uw krant een uitgebreide reportage over oorlogserfgoed in de Westhoek, dit is alvast een voorproefje.

 

Petit Bois kraters

na luchtfoto
voor 2015 lidar
 

Petit Bois kraters

na situatie vandaag - lidar
voor luchtfoto uit 1918
 
In Heuvelland (Petit Bois Kraters) bij voorbeeld wordt zo duidelijk hoezeer de velden door jarenlange beploeging 'gezuiverd' cultuurlandschap geworden zijn, terwijl de bossen dat helemaal niet zijn, en heel vaak nog vele sporen van de 'Grote Oorlog' in zich dragen. Alle ronde tekens op de LiDAR-kaart zijn bomkraters, het gevolg van beschietingen. De twee grote kraters links werden veroorzaakt door ontploffingen in de grond tijdens de Mijnenslag in 1917.
Een tweede fotoduo van dezelfde plek dateert van 1918. De historische luchtfoto (zwart-wit) laat een van kraters doorspekt maanlandschap zien, met de twee kraters als verse wonden. U ziet hoe het volledige landschap doorregend is van inslagen. De kleuren op de LiDAR-foto geven de overblijvende kraters aan, en de hoogteverschillen: bruin is hoog, groen laag, en geel er tussenin.

Ploegsteert

na luchtfoto
voor lidar
 
Plugstreet Wood in Komen-Waasten (Ploegsteert) oogt op de gewone luchtfoto als een normaal groen bos, maar met LiDAR zien we hoe ook dit bos vol kraters steekt van beschietingen. Het geometrische patroon van rechte lijnen is een systeem van wandelpaden en drainagegrachten. Tussen die lijnen door ziet u ook kronkelende lijnen: dat zijn oude loopgraven die nog aan de oppervlakte liggen en met LiDAR eenvoudig te zien zijn.

Lessines

na luchtfoto
voor lidar
 
Ook het Zuid-Belgische Lessines lag dicht bij de frontzone. Op deze LiDAR-foto ziet u, eens het bomendek verwijderd is, nagemaakte bomputten en loopgraven. Dit was een oefenterrein voor Duitse soldaten. Tussen het erfgoed van de Eerste Wereldoorlog door, was ook onverwachts een grafheuvel uit de Bronstijd te zien.

Beelden: UGent – Niet Invasieve Landschapsarcheologie van de Groote Oorlog
Bekijk alle info op: www.wo1.ugent.be
Luchtfoto’s en digitaal hoogtemodel Vlaanderen II: Informatie Vlaanderen

Meer over

Niet te missen in DS+