Wordt het moeilijker voor Marokkaanse artiesten een visum te krijgen?

Het is algemeen moeilijker geworden voor artiesten uit de Maghreb, het Midden-Oosten of Sub-Sahara-Afrika om de grenzen van Europa te betreden. Dat zegt organisator Mohamed Ikoubaân van Moussem Cities. Zijn festival staat steeds in het teken van een Arabische stad en dit jaar is Casablanca aan de beurt.   

Door zijn samenwerking met Arabische kunstenaars zegt hij steeds meer moeite te ondervinden om artiesten van de "verkeerde kant" van de Middellandse Zee naar ons toe te halen. Hij vindt dat de vrijheid van cultureel verkeer langs twee kanten moet gelden. Voor Europeanen is het vooralsnog makkelijk om hun kunstwerken en voorstellingen ook buiten het westen te verspreiden.

Het visumprobleem is nog groter bij Congolese artiesten. Vaak krijgen de artiesten hun visum pas een dag op voorhand, zegt Tony Vandereecken, programmator wereldmuziek bij Bozar in De Standaard. Zo is er minder kans dat de visa worden doorverkocht. In 2015 verdween de Congolese band Tout Puissant Kimvuka toen die een reeks optredens voor de Genste Feesten en de Zomer van Antwerpen moest spelen. De goedkeuring van een visum kan dus inderdaad een risico bevatten. 

Zulke verdwijningen gebeuren natuurlijk enkel in de marge, maar ze kleuren wel mee het visumbeleid. Het weigeren van buiten-Europese artiesten houdt wel een risico in, zo waarschuwt Ikoubaân. Verhalen over andere culturen vernemen we vaak niet rechtstreeks. Het is interessant om artiesten uit te nodigen en ze zelf hun verhaal te laten brengen, ongefilterd. 

Door de strenge normen dreigen artiesten het ook op te geven. Zo heeft Maria Daïf haar uitnodiging voor Moussem cities geweigerd. Dat schreef ze maandag in een open brief naar de organisatie. Daïf was als directeur van de Fondation Tazi en van L'Uzine uitgenodigd voor een debat over de hedendaagse dans in die stad. Ze heeft haar uitnodiging echter afgehouden omdat ze steeds meer moeite ondervindt om een visum voor Europa te verkrijgen.

Ze betreurt haar beslissing, maar ze weigert de strenge normen van de Schengenzone te aanvaarden: "Ik vind het zeer moeilijk om de voorwaarden te accepteren waaronder de Europese autoriteiten ons (voornamelijk niet) toelaten hun grenzen te betreden."

Maria staat voorlopig nog alleen met haar getuigenis, maar andere artiesten zouden haar voorbeeld kunnen volgen. Zonder contact over de grenzen heen kan Europa een cultureel vacuüm worden. Zonder invloed van buitenaf dreigt er slechts een eenheidsworst over te blijven die zichzelf keer op keer bevestigd. Een artistieke kijk van buitenaf is altijd nuttig.