Geen bewijzen van foltering in Sudan-rapport: "Repatriëringen zullen opnieuw worden opgestart"

Het federale kernkabinet boog zich deze voormiddag over het rapport dat het CGVS afleverde over de Sudanezen die door ons land werden uitgewezen. In dat rapport staan geen harde bewijzen dat die Sudanezen gefolterd werden na hun repatriëring, maar het CGVS kan ook niet "met absolute zekerheid" vaststellen dat de feiten niet hebben plaatsgevonden.

"Het CGVS heeft geen absolute zekerheid kunnen bekomen of de bevindingen van het Tahrir Instituut (dat met verschillende getuigenissen van uitgewezen Sudanezen naar buiten kwam, DBA/JVH/BST. ) kloppen. Maar voor de drie belangrijkste getuigenissen is vastgesteld dat ze onvoldoende waarheidsgetrouw zijn", zei premier Michel op een persconferentie.  Daarvoor is bijkomend onderzoek nodig. De premier stelde dat het rapport het waarheidsgehalte van de getuigenissen in twijfel trekt.

Commissaris-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatslozen Dirk Van den Bulck gaf in de Kamercomissie uitleg bij het rapport dat zijn dienst aan de regering heeft overgemaakt over de repatriëring van een tiental Soedanezen en een aantal getuigenissen over folteringen of mishandelingen na hun terugkeer. 

Dat er voor die repatriëringen beroep is gedaan op een identificatiemissie van het Soedanese regime - met een zeer slechte naam op het vlak van mensenrechten - had al voor discussie gezorgd. Van den Bulck zei dat zo'n missie "op zich niet problematisch" moet zijn op voorwaarde dat er voldoende voorzichtigheid aan de dag wordt gelegd. Zo moet er vooraf voor elk van de betrokken Sudanezen voldoende onderzocht moet worden of ze nood hebben aan bescherming. Die voorzichtigheid is ook nodig voor mensen die geen asiel aanvragen, maar dreigen uitgewezen te worden, zeker naar een land als Sudan. De redenering dat het weigeren om asiel aan te vragen een teken is dat de betrokkenen geen risico lopen, is volgens Van den Bulck "zeer betwistbaar". 

De premier maakte duidelijk dat de uitwijzingen naar Sudan hervat zullen worden. "De boodschap van het rapport is dat we weg moeten van de karikaturen die er de laatste tijd gemaakt zijn. Terugwijzingen naar Sudan zijn wel degelijk mogelijk."

Daarmee haalt N-VA zijn slag thuis. De partij hamerde erop dat de uitwijzingen hervat moeten worden. De andere Europese landen wijzen immers ook Sudanezen uit.  Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken wees er al meermaals op dat er een toestroom van Sudanese transmigranten naar Brussel dreigt te ontstaan zolang België de repatriëringen opschort.

Lees hier het Sudan-rapport zelf.

In de spiegel kijken

Francken reageert tevreden op de conclusies van het rapport. "Het rapport zegt over de getuigenissen dat ze niet alles hebben kunnen checken, maar wat ze konden checken blijkt niet waar. Wij denken dat er niet veel waar van was. Zelfs niks. Maar goed, elke burger zal het rapport kunnen raadplegen en moet dan maar zelf zijn oordeel vellen."

De staatssecretaris blikt ook terug op de afgelopen maanden, waarin hij een storm van kritiek over zich heen kreeg. Enkele coalitiepartners stuurden zelfs aan op zijn ontslag uit de regering. "Dit was de zwaarste anderhalve maand uit mijn carrière. Ik trek lessen uit hoe het er in de Wetstraat aan toe gaat. Er zijn er die voor de spiegel mogen gaan staan."

Dat het rapport geen folteringen kan aantonen, verbaast sp.a-Kamerlid Monica De Coninck niet. "Je wist op voorhand dat die martelingen niet  bewezen zouden kunnen worden, want die zijn voorbij.  Maar je weet dat dat gebeurt in Sudan. Het echte punt van het onderzoek was: had dit voorkomen kunnen worden, als je kwalitatiever had gewerkt, als je daar meer had over nagedacht ? Maar Francken wou zijn cijfers halen en stoer doen, en dus is hij er als een stormram doorgevlogen."

Commissie-Vermeersch

Dat het repatriëringsbeleid niet feilloos is, blijkt ook uit de aanbevelingen in het rapport. Zo zou er bij interviews door de mensen van de identificatiemissie altijd een tolk aanwezig moeten zijn en iemand van de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ). De betrokken ondervraagden moeten vooraf op de hoogte gesteld worden van het feit dat er een gesprek volgt met een vertegenwoordiger van hun herkomstland. Voor de eventuele identificatie moet eerst onderzocht worden of de betrokken persoon al dan niet nood heeft aan bescherming. De deelnemers aan zo'n missie zouden goed gescreend moeten worden, wat overigens met deze Soedanese missie gebeurd is. 

"Het is nuttig om in bepaalde gevallen de modaliteiten aan te passen. Die modaliteiten moeten nog verduidelijkt worden", zei Michel. In de toekomst zal de toetsing aan artikel 3 van het mensenrechtenverdrag nog grondiger gebeuren. Wellicht zal het CGVS daarbij betrokken worden. Op dit moment gebeurt die check enkel door de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ), maar het CGVS is beter op de hoogte van de situatie in de herkomstlanden.

Daarnaast komt er ook een opvolger voor de commissie-Vermeersch, die zich zal buigen over gedwongen terugkeer. De commissie komt er niet enkel vanwege de Sudankwestie. Het parlement vroeg hier al langer om. De commissie, die zal bestaan uit vertegenwoordigers van DVZ, CGVS , de politie, het vliegwezen en ngo's, zal moeten kijken of gedwongen terugkeer beter of anders georganiseerd moet worden, maar door de Sudankwestie is hier nu wel een akkoord over in de regering.

Premier Michel kondigde ook aan dat er voor minstens twee jaar een evaluatiecommissie rond terugkeer en uitwijzingen op poten zal gezet worden. In die commissie zal een professor zetelen, samen met mensen van de federale politie, de algemene inspectie van de federale politie, de Dienst Vreemdelingenzaken, het CGVS, Fedasil en pilotenverenigingen. De commissie zal na een jaar een tussentijds rapport afleveren. 

Oppositie:" Opvolgingscommisie meer dan nodig"

"Het CGVS doet dezelfde aanbevelingen die wij vanuit de oppositie al de hele tijd doen", stelt De Coninck vast. Ze is tevreden dat er een externe opvolgingscommissie komt die het hele terugkeerbeleid onder de loep moet nemen. "We willen goed voorbereide, kwalitatieve procedures, ook met de betrokkenheid van derden."

Zo'n opvolgingscommissie is meer dan nodig, benadrukt De Coninck. "De context verandert voortdurend, je komt steeds voor nieuwe situaties te staan. Dus je hebt een dynamische ondersteuner voor het beleid nodig. Zo staat de staatssecretaris ook niet alleen."