Waarom kennen we zo weinig vrouwelijke componisten?
In haar boek "Vrouw aan de piano" verzamelde Veerle Janssens verhalen van vrouwelijke componisten. Tegelijk doet ze verslag over haar herontdekking van het instrument.
Clara Schumann, vrouw van Robert. Fanny Mendelssohn, zus van Felix. Anna Magdalena Bach, vrouw van Johann Sebastian. Nogal wat vrouwelijke componisten zitten verscholen achter de naam van een bekende broer of echtgenoot. Veerle Janssens haalt ze uit die schaduw en stelt ze voor zoals ze waren: getalenteerd, maar gefnuikt, miskend en zelfs geminacht. "Het is ook eigenlijk niet fair om hen te vergelijken met hun mannelijke collega's, want ze kregen zoveel minder opleiding, kansen en ondersteuning," vertelt Veerle Janssens in "De Ochtend" op Radio 1.
De zoektocht van Veerle Janssens begon op haar 50ste, toen ze huiskamerconcertjes begon te geven met vrouwelijke pianomuziek. "Die ik vroeger nooit te spelen kreeg," zegt ze. Bij die gelegenheid organiseert ze ook een crowdfunding voor een nieuwe piano.
Misschien wordt de muziek voor Felix een beroep, terwijl ze voor jou altijd een versiersel, nooit de essentie van je doen en laten mag worden.
Dirigeren met een tandenborstel
Nog een half-vergeten componiste: Ethel Smyth. Ze speelde ook een rol in de suffragettebeweging die precies honderd jaar geleden aan de basis lag van de invoering van het stemrecht voor vrouwen in het Verenigd Koninkrijk. Ethel Smyth componeerde het strijdlied “The March of the Women” en volgens de overlevering zongen medestandsters het uit volle borst op de binnenkoer van de gevangenis, toen Smyth daar zelf opgesloten zat. Ze zou vanuit haar celraam hebben staan dirigeren met een tandenborstel…
Veerle Janssens schrijft boeiend over Mélanie Bonis, Cécile
Chaminade, Nadia en Lili Boulanger en talrijke andere ten onrechte vergeten grote muzikale talenten. Ze ging ook praten met hedendaagse Vlaamse componistes als Annelies Van Parys (die vorig jaar het verplichte werk voor de halve finale van de Koningin Elisabethwedstrijd voor cello schreef, foto hier onder) en Nina Smeets.
De zoektocht is trouwens niet afgelopen. Veel componistes
gebruikten een pseudoniem of initialen, omdat ze geen geld mochten verdienen. "Meer dan waarschijnlijk liggen er nog vrouwelijke partituren als schatten op zolder, en dat is dan weer positief," zegt Veerle Janssens.
Janssens was in een vorig leven journaliste bij De Standaard
en De Tijd. Haar studie van vrouwelijke componisten is indirect een gevolg van een burn-out. Intussen heeft ze haar leven een andere draai gegeven en werkt ze voor het Antwerpse mobiliteitsproject “Ringland”. Veel tijd steekt Janssens in zelf pianowerk spelen van vrouwelijke componisten. Ze gaat opnieuw naar de academie en maakt zich ook zorgen over de hervormingsplannen voor het deeltijds kunstonderwijs.
Het mag niet gebeuren dat een leerling maar enkele minuten per week instrumentles krijgt omdat de klassen zo groot zijn.
“Vrouw aan de piano” van Veerle Janssens is uitgegeven bij
Vrijdag. Er hoort ook een gestoffeerde website bij, met allerlei luistertips, en die vindt u hier.