lk jaar betaalt elke Vlaming die ouder is dan 26 jaar, een ledenbijdrage aan een zorgkas naar keuze. Sinds 1 januari bedraagt die 51 euro. Die Vlaamse Sociale Bescherming is een verplichte verzekering en wordt onder meer gebruikt om in een bijkomende ondersteuning te voorzien voor langdurig zieken, mensen met een handicap en bejaarden.

De meeste Vlamingen kiezen als zorgkas voor bekende organisaties als de Christelijke of Socialistische Mutualiteiten of de Onafhankelijke Ziekenfondsen. Die zullen voortaan beter op hun tellen moeten passen, want 4 procent van hun werkingskosten – die de zorgkassen krijgen als subsidies – wordt dit jaar al afhankelijk van hun efficiëntie. De mogelijke financiële sanctie voor te lakse zorgkassen loopt stelselmatig op tot 20 procent in 2022.

Wat is efficiënt werken? Bij de controle houdt de Vlaamse overheid straks vooral rekening met een tijdige afhandeling van de ­ledenbijdragen. Concreet: de zorgkassen zullen ten laatste in april al een eerste aanmaning moeten sturen als een lid de jaarlijkse bijdrage nog niet heeft gestort. Omgekeerd wordt ook rekening gehouden met de tijdige uitbetaling van tegemoetkomingen aan de leden.

Om de sanctie wat aanschouwelijk te maken: de zorgkas opgericht door de Christelijke Mutualiteiten, de grootste in Vlaanderen, kreeg in 2016 bijna 5 miljoen euro aan Vlaamse werkings­kosten. Daarvan wordt straks 1 miljoen euro gekoppeld aan een efficiënte werking.

De woordvoerder van minister van Welzijn Jo Vandeurzen (CD&V) benadrukt dat het ‘in het belang van de burger is’ om de werking en de dienstverlening permanent te monitoren. ‘Ook het concurrentie-element speelt. Elke zorgkas zal goed willen scoren.’‘Wij zijn alleszins niet tegen de maatregel’, zegt Karin Van Mossevelde, verantwoordelijke bij de Socialistische Mutualiteiten. ‘Integendeel, de eisen die de regering stelt, zijn absoluut haalbaar en we zijn blij dat efficiëntie wordt beloond.’ De Mutualiteiten voelen dat de Vlaamse Sociale Bescherming aan belang wint en dat ze daarin als zorgkas een nieuwe, belangrijke rol kunnen spelen.

Koele minnaars

Net daarom drong de N-VA naar eigen zeggen ook zo hard op de mogelijke sancties aan. ‘We zijn altijd koele minnaars geweest van de zorgkassen, die eigenlijk uitlopers zijn van de verzuilde ziekenfondsen’, zegt N-VA-parlementslid Peter Persyn. ‘Maar het systeem is wel een belangrijke opstap naar de uitbouw van een sterke Vlaamse sociale zekerheid. De verantwoordelijkheden van de zorg­kassen zullen alleen maar belangrijker worden’.

Persyn geeft nu al de voorzet voor een verdere aanscherping van de controles in de toekomst. ‘Want we moeten absoluut gedaan krijgen dat de transactiekosten zo laag mogelijk blijven en dat de burger zo laagdrempelig en neutraal mogelijk geholpen wordt.’ Ook Open VLD-parlementslid Freya Saeys benadrukt dat er bij de zorgkassen ‘nog heel wat effi­ciëntiewinsten’ te boeken zijn. ‘Denk alleen al aan een uniform computersysteem’.