Boudewijn voor Boudewijn: de Belgische kroonprins die nooit koning zou zijn

Wie rondkuiert op het Daillyplein in Schaarbeek, kan er niet naast kijken: de voormalige Boudewijnkazerne, een imposant gebouw van rode baksteen dat de hele vlakte domineert. Een bouwwerk dat Boudewijn heet, dat moet wel naar koning Boudewijn zijn vernoemd. Toch draagt het al die naam sinds het in 1894 de deuren opende, 36 jaar voor de geboorte van de 5e koning der Belgen. Watskeburt?

De Boudewijnkazerne ontleent haar naam niet aan koning Boudewijn, maar aan een andere telg van de Belgische koninklijke familie. Een prins die eveneens koning zou worden, maar het draaide anders uit. Die prins, dat was prins Boudewijn van België.

Boudewijn Leopold Filips Marie Karel Anton Jozef Lodewijk wordt op 3 juni 1869 in Brussel geboren. Hij is het oudste kind van prins Filips, de jongere broer van koning Leopold II, en zijn echtgenote Maria van Hohenzollern-Sigmaringen.

De naam Boudewijn kiezen Filips en Maria niet toevallig. Ze dragen de titel van graaf en gravin van Vlaanderen en brengen hun pasgeboren zoon zo in verband met enkele illustere figuren uit de "Vlaamse" of "Belgische" geschiedenis die eveneens zo heetten, zoals Boudewijn I van Vlaanderen (in de 9e eeuw de eerste graaf van Vlaanderen) en Boudewijn IX van Vlaanderen (die in het begin van de 13e eeuw als Boudewijn I de eerste keizer van het Latijns Keizerrijk van Constantinopel was).

Voor Leopold II smaakt de geboorte van Boudewijn bitterzoet. Begin 1869 heeft hij zijn enige zoon prins Leopold moeten afstaan. De kleine jongen bezweek aan de gevolgen van een longontsteking. Meteen was de koning zijn enige troonopvolger in rechte lijn kwijt. Nu moet hij vaststellen dat zijn broer en zijn schoonzus een jongen op de wereld zetten.   

Gezien prins Filips weinig ambitie heeft ooit zelf te regeren, richt Leopold II al zijn pijlen op Boudewijn als feitelijke kroonprins. De jongen groeit op tot een bescheiden, vrome en gedisciplineerde jongeman die zijn studies ernstig neemt. In 1884 schrijft hij zich in de Koninklijke Militaire School in waar hij een legeropleiding volgt.

Naast Frans, spreekt hij vloeiend Engels en Duits. Tijdens een bezoek aan Brugge in 1887 slaagt hij erin enkele woorden Nederlands uit te spreken. De mythe van de "tweetalige prins" is geboren en zijn populariteit onder de bevolking groeit zienderogen.

Leopold II stuurt Boudewijn steeds vaker op pad om hem voor te bereiden op zijn rol als koning. De vorst bedenkt ook een opmerkelijk plan om zijn eigen bloed alsnog op de Belgische troon te krijgen: hij probeert zijn dochter Clementine aan de prins te koppelen. Dat ze volle nicht en neef zijn, is voor hem geen bezwaar. Bovendien blijkt uit brieven van Clementine aan haar zus Stefanie dat ze gevoelens voor Boudewijn koestert. Die zijn echter niet wederzijds en van een huwelijk komt niks in huis.

Als een donderslag bij heldere hemel komt op 23 januari 1891 abrupt een einde aan het leven van Boudewijn. Al enige tijd had de griep hem in haar greep. Toch wijkt hij niet van de zijde van zijn jongere zus Henriëtte die met een zware longontsteking te bed ligt. 's Nachts blijft hij in de kou over haar waken en voor haar bidden. Zijn eigen gezondheidstoestand gaat hierdoor zienderogen achteruit tot hij uiteindelijk sterft.

Zijn dood veroorzaakt een schokgolf in België. Al snel ontstaan geruchten dat hij geen natuurlijke dood stierf. Sommigen menen dat het om een herhaling van het zogenoemde "drama van Mayerling" gaat, de tragische gebeurtenis nauwelijks 2 jaar eerder waarbij de Oostenrijke kroonprins Rudolf en zijn maîtresse Marie Vetsera zelfmoord pleegden. Andere bronnen stellen dat hij een bloeding aan de nieren opliep bij een duel met de echtgenoot van zijn maîtresse.

Op 29 januari 1891 krijgt Boudewijn een laatste rustplaats in de crypte van Laken. Zijn jongere broer Albert treedt nu willens nillens op de voorgrond als feitelijke troonopvolger, een titel die hij ook formeel krijgt na de dood van zijn vader in 1905. Vier jaar later wordt hij koning na de dood van Leopold II.

Met de voormalige Boudewijnkazerne in Schaarbeek blijft de naam van de prins tot op vandaag voortleven. Ook het Bataljon Carabiniers Prins Boudewijn – Grenadiers is naar hem vernoemd. Het telt 400 militairen en heeft zijn standplaats in Leopoldsburg. Tot slot brengen Witte Paters in Congo in 1893 hulde aan hem door met Boudewijnstad een stad naar hem te vernoemen. Intussen is de stad omgedoopt tot Moba.