Mogen we het bij een brand geloven als ze zeggen: "De rook is geen gevaar voor de omwonenden"?

Op zondagochtend brak brand uit in een loods aan het Saincteletteplein in Brussel. De brand veroorzaakte veel rook, die volgens verschillende bronnen niet giftig bleek te zijn. Voor de omwonenden was er dan ook “geen enkel gevaar”.

Diezelfde dag brak er in Antwerpen in de buurt van het stadspark een ernstige woningbrand uit. Daar werden omstanders dan weer gevraagd om uit de rook te blijven omwille van de schadelijkheid.

Hoe giftig is die rook nu eigenlijk en wanneer moeten we ons er zorgen over maken?

Kunnen we de effecten van een bedrijfsbrand vergelijken met die van een gewone zomerse barbecue?

We horen het wel vaker op radio en tv, wanneer er een grote brand uitbreekt: de rook is niet giftig of schadelijk. Oef, wat een opluchting, hoor je dan iedereen denken. Zo erg is het dus allemaal niet. 

Maar natuurlijk gaat er meer schuil achter dat ene woord. Het komt eigenlijk allemaal neer op wat wij verstaan onder ‘giftig’. Een korte zoektocht door ons woordenboek  Van Dale levert de definitie ‘vergif bevattend’ op.

Vergif is dan weer een ‘stof die een schadelijke of dodelijke werking heeft op het lichaam’.

De begrippen schadelijk en giftig zijn dus quasi synoniemen. En laat nu net álle rook schadelijk zijn voor onze gezondheid.

Als je rook inademt, kan je immers al snel last krijgen van prikkende ogen, neus en luchtwegen, tranende ogen en van overmatig hoesten. Ook benauwdheid of een piepende ademhaling zijn mogelijke symptomen. De effecten hangen altijd af van de hoeveelheid rook die je inademt en de duur van de blootstelling. Hoe meer en hoe langer je rook inademt, hoe sterker de klachten kunnen worden. Maar hoe kort de blootstelling ook is, het schadelijk effect blijft bestaan. Het is niet voor niets dat mijn collega-brandweermannen altijd degelijke adembescherming dragen.

Bij een grote brand in een bedrijf, appartementsgebouw of opslagruimte vragen omwonenden zich meteen af of ze ramen en deuren moeten sluiten. Want het zou zomaar eens gevaarlijk moeten zijn. Maar dat vragen we ons niet af als we ‘s zomers de rook van de barbecue inademen, aan een gezellig kampvuur staan of wanneer we de open haard aansteken. Het gaat in deze gevallen meestal over relatief kleine hoeveelheden, maar zelfs deze hebben een schadelijke werking op ons lichaam.

Propere rook bestaat gewoonweg niet. Zelfs bij het verbranden van kaarsen, tabak, schoon hout, papier of tuinafval komen er giftige stoffen vrij.

Bij de meeste branden zullen de hulpdiensten geen bijkomende metingen uitvoeren. Het is pas wanneer we te maken hebben met echt gevaarlijke producten, zoals chemische producten of asbest, dat er extra metingen worden uitgevoerd. Als die metingen aantonen dat dergelijke stoffen of producten betrokken zijn bij de brand, dan is de rook niet alleen schadelijk of giftig maar zijn er ook extra maatregelen nodig. Het is dan aan de overheid en de hulpdiensten om die extra maatregelen te treffen en deze te communiceren naar de betrokkenen.

Laat ons dus nooit meer spreken over niet-giftige rook of “geen enkel gevaar” voor omwonenden. Het heeft geen enkele zin om dit te minimaliseren. Daarom lanceer ik graag een warme oproep aan alle hulpdiensten, communicatiediensten, woordvoerders en media om hierover eerlijk en open te communiceren.

Alle rook is schadelijk.

De mensen thuis vraag ik om zich hiervan bewust te zijn. Sluit je ramen en deuren wanneer je rook opmerkt, ook al vragen de overheid of de hulpdiensten het niet expliciet. En geniet ondertussen gerust van je barbecue met vrienden in de zomer en die vuurkorf in de winter. Ga gewoon niet onnodig in de rook ervan staan.

----

VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen, publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.