Amnesty International: "Haatdragende en polariserende visie is afgelopen jaar omgezet in beleid"

"De retoriek van haat en angst is al geruime tijd aan een opmars bezig, maar het afgelopen jaar zien we daarvan steeds meer een wrange neerslag in de praktijk", zegt Wies De Graeve, directeur van Amnesty International Vlaanderen. "Gemarginaliseerde groepen zijn daarvan steevast de dupe. Denk aan het inreisverbod voor moslims in de VS, de discriminatie van Christenen in Egypte of het afzonderen van vluchtelingen in containers in Hongarije. Eén van de meest schrijnende uitwassen is de etnische zuivering van de Rohingya in Myanmar."

Tegen al die voorbeelden komt maar weinig politiek weerwerk, zo stelt Amnesty International. "Op het wereldtoneel nemen nog maar weinig leiders het echt op voor mensenrechten. Daardoor kunnen autoriteiten in eigen land ongehinderd lang verworven mensenrechtengaranties afbouwen zonder consequenties."

Maar, zo benadrukt Amnesty, tegen al die praktijken komt ook heel wat protest van burgers. Zo marcheerden vorig jaar tienduizenden mensen in Polen tegen de ontmanteling van de rechtsstaat. In Zimbabwe deden burgers hetzelfde voor eerlijke verkiezingen, in de VS voor vrouwenrechten. 

Heel wat overheden kiezen er echter voor om repressief op te treden tegen die proteststemmen, zegt de mensenrechtenorganisatie. Zo werden in Venezuela honderden vreedzame demonstranten opgepakt en meer dan 120 gedood, in Hongarije wordt het middenveld monddood gemaakt, in de Democratische Republiek Congo worden protesten bloedig neergeslagen en in Thailand, Togo en China worden sociale media aan banden gelegd.

"Overheden proberen de mond te snoeren van zij die ingaan tegen de haatretoriek, zij die strijden voor mensenrechten en zij die economische en sociale rechten opeisen. Opkomen voor rechten en kritiek uiten op het beleid wordt steeds gevaarlijker."

Ondanks alles verwacht Amnesty International dat dit jaar nog meer mensen zich zullen aansluiten bij sociale tegenbewegingen. "Burgers zullen zich niet monddood laten maken. Burgerbewegingen hebben de geschiedenis mee vorm gegeven en zullen dat nu ook doen."

• Over de gevangenissen: de overbevolking blijft problematisch en honderden geïnterneerden verblijven nog steeds in gewone gevangenissen waar er geen adequate behandeling is voor hen.
• Over antiterreur en veiligheid: België heeft de voorbije jaren veel maatregelen getroffen tegen terreur en radicalisering, maar liet tot nu toe na om de mensenrechtenimpact te monitoren en evalueren.
• Over asiel en migratie: België onderzocht onvoldoende het risico op foltering bij terugkeer van mensen naar Soedan en nam nieuwe wetgeving aan die de rechten van asielzoekers inperkt. 
• Over nieuwe transgenderwet: transgenders moeten zich niet langer verplicht laten steriliseren of een psychiatrisch onderzoek ondergaan om wettelijk van gender te kunnen veranderen.
• Over de wapenhandel: de Waalse overheid kent nog steeds licenties toe voor wapentransfers aan de Saudische coalitie die oorlogsmisdaden begaat in Jemen.

"Ook België kan en moet meer leiderschap tonen als het over mensenrechten gaat", zegt De Graeve. "Op internationaal vlak voert België volop campagne voor een zitje in de VN-Veiligheidsraad. Dat is een uitgelezen kans om de wereldwijde terugval inzake mensenrechten mee te counteren en opnieuw voor vooruitgang te zorgen.”