Amnesty International niet mals voor België in jaarrapport

"We denken dat België de daad bij het woord moet voegen en niet enkel in woorden voor mensenrechten pleiten, maar ook voor eigen deur vegen", aldus Wies De Graeve, directeur van Amnesty International Vlaanderen. "In woorden is België vaak een mensenrechtenkampioen, we pakken daar graag mee uit, maar er liggen echt wel een hoop kwesties te wachten." 

Een van die kwesties is de situatie in de Belgische gevangenissen, een situatie die de organisatie jaarlijks aan de kaak stelt. Amnesty wijst in het jaarverslag op de problematische overbevolking en stelt dat honderden geïnterneerden nog steeds in gewone gevangenissen zitten zonder een adequate behandeling. "Ook in 2017 is België opnieuw internationaal veroordeeld voor de situatie in de gevangenissen", aldus De Graeve.

"Op het vlak van asiel en migratie zien we toch dat België niet immuun is voor de Europese visie of retoriek, die erop gericht is om zoveel mogelijk mensen buiten de grenzen te houden", aldus De Graeve. "Dat is zelfs de enige maatstaf voor het beleid, niet het beschermen van kwetsbare mensen." Amnesty houdt geen pleidooi in voor open grenzen, klinkt het, maar "dat is wel een beleid baseren op de rechten van mensen op de vlucht", aldus nog de directeur van Amnesty International Vlaanderen.

Hij herinnert eraan dat België het internationaal recht heeft geschonden bij de uitwijzing van mensen naar Soedan. "Daar zijn internationale afspraken niet gevolgd, omdat er vooraf te weinig inschatting is gemaakt van hun risico om gefolterd te worden", aldus De Graeve. 

De mensenrechtenorganisatie stelt ook dat waakzaamheid geboden blijft rond het antiterreurbeleid. "In Frankrijk is men een pak verder gegaan in het uitbreiden van de noodtoestand en het inperken van het recht van protest, maar in België zijn vorig jaar enkele ballonnetjes opgelaten rond de inperking van de vrijheid van meningsuiting", aldus De Graeve. "In België hebben we in de wetgeving geen echte disproportionele uitwassen gezien zoals in Frankrijk, maar we merken dat we niet immuun zijn in de retoriek en in de voorstellen die op tafel gelegd worden."

Een van voorstellen was het strafbaar maken van de verheerlijking van terreur, wat voor Amnesty helemaal niet vanzelfsprekend is. "Vrijheid van meningsuiting is een basisrecht, maar er zijn ook al inperkingen op de vrijheid van meningsuiting voorzien in de wet, bijvoorbeeld het oproepen van haat en het oproepen tot geweld", aldus De Graeve. Voor Amnesty moet op een meer maatschappelijke, educatieve manier omgegaan worden met dat discours, in plaats van de strafwet uit te breiden.

Amnesty wijst er ook nog op dat het Waals gewest vergunningen blijft geven aan wapenfabrikant FN voor wapenleveringen aan Saoedi-Arabië. Dat land leidt een coalitie die ingrijpt in Jemen. "Voor ons is dat onaanvaardbaar, met het oog op de situatie in Jemen maar ook in Saoedi-Arabië, waar een enorme repressie van mensenrechtenverdedigers heerst", aldus De Graeve.

In Vlaanderen stelt de organisatie een zekere vooruitgang vast in de wetgeving voor de transit van wapens. "Het eeuwige probleem met de Vlaamse uitvoer van militair materiaal is dat het vaak om componenten gaat die naar de Verenigde Staten en Europese landen worden uitgevoerd", merkt De Graeve nog op. "Daar worden die geïntegreerd in grotere wapensystemen, waarover Vlaanderen geen controle meer heeft." De mensenrechtenorganisatie stelt dat daar meer inspanningen moeten worden geleverd om het eindgebruik van die componenten te controleren.

België voert momenteel een campagne om een zitje te veroveren in de VN-Veiligheidsraad. "Mensenrechten zijn daarbij een speerpunt", aldus De Graeve. "Het is vooral belangrijk dat die mensenrechten internationaal hoger op de agenda komen en dat België ook zelf het goede voorbeeld geeft, bijvoorbeeld door het stoppen van wapenleveringen aan Saoedi-Arabië die in Jemen ernstige mensenrechtenschendingen aanrichten."

In het jaarrapport geeft Amnesty een overzicht van mensenrechtenschendingen die hebben plaatsgevonden in 159 landen in 2017. Ook analyseert het rapport de algemene staat van de mensenrechten in 2018.