Kweken we onze organen binnenkort in schapen?
Vergeet de 3D-geprinte nier, hier is de menselijke lever in een schaap. Onderzoekers hebben schapenembryo’s gekweekt die menselijke cellen bevatten. Dat kan leiden tot volwassen schapen die menselijke organen ‘dragen’ voor transplantaties. Maar wat als die schapen menselijke eigenschappen krijgen?
Waar de een transplantaties van dierenorganen naar mensen onderzoekt, onderzoekt de ander hoe het menselijke organen kan kweken binnenin dieren. Zo heeft de Amerikaanse universiteit Stanford met succes menselijke stamcellen ingeplant in embryo’s van schapen. Die cellen zouden op termijn kunnen uitgroeien tot een menselijk orgaan, binnenin het schaap.
Zo ver staat het onderzoek echter nog niet, want de embryo’s mogen slechts 28 dagen leven, en de onderzoekers wachten op toestemming om langere experimenten te mogen voeren. Hun grootste uitdaging: bewijzen dat ze het DNA van de embryo zo konden ‘programmeren’ dat de menselijke cellen een orgaan naar keuze zouden gemaakt hebben, een menselijke lever bijvoorbeeld. In de toekomst zou zo’n embryo dan moeten uitgroeien tot een schaap met een gezonde menselijke lever, klaar voor transplantatie naar een mens.
'Van een doorbraak kunnen we niet spreken, maar wel van een grote stap in de goede richting'
“Daar zijn we nog lang niet”, zegt transplantatiespecialist Hans Van Vlierdinghe van het UZ Gent. “Van een doorbraak kunnen we niet spreken, maar wel van een grote stap in de goede richting.” Er zijn volgens de professor echter nog wetenschappelijke vraagstukken die van de baan moeten. “Het kan gebeuren dat cellen van het schaap in het ‘menselijk’ orgaan zitten en mee getransplanteerd worden naar de mens. Die kunnen zich dan nestelen en het immuunsysteem aanvallen.”
Menselijk brein
Een geslaagd onderzoek zou betekenen dat een ‘Chimaera’ gekweekt is, wat letterlijk ‘mengsel van twee diersoorten’ betekent. Het zou echter niet om een simpele kruising tussen een paard en een ezel gaan, maar om een genetisch gemodificeerde kruising tussen een mens en een schaap.
Daar kunnen volgens Van Vlierdinghe veel ethische bedenkingen gemaakt worden. “Door menselijke cellen in een dier te stoppen, kweek je een nieuwe hybride diersoort. Wat als dat schaap menselijke eigenschappen krijgt?” De onderzoekers zeggen dat ze het DNA van de embryo zo zullen ‘programmeren’ dat alle cellen zich in één menselijk orgaan bevinden. Geen menselijke eigenschappen, dus.
Toch kunnen dingen snel fout lopen volgens Van Vlierdinghe. “Het schaap kan bij fouten een menselijke huid krijgen, of nog erger: een deel van een menselijk brein. Moeten we het dan als een mens beschouwen?” Dat ethisch dilemma moet volgens hem eerst van de baan.
Koffiedik kijken
In België stonden eind vorig jaar 1.300 mensen op de wachtlijst voor een orgaandonatie. Daarvan overlijdt gemiddeld 10 tot 13 procent omdat de hulp te laat komt. De onderzoekers van Stanford zeggen dat binnen vijf tot tien jaar wellicht al menselijke organen gekweekt kunnen worden. Dat wil Van Vlierdinghe nuanceren. “Het is koffiedik kijken. Twintig jaar geleden zei men dat er ‘binnen de vijf jaar’ een doorbraak ging komen. Die is er nog steeds niet.”