Zo zeg je last minute een afspraak af, zonder vrienden te verliezen

Geef maar toe: stiekem kunnen we een vreugdedansje niet onderdrukken als een plan last minute wordt afgezegd, wanneer ook jij eerder naar die warme zetel verlangt dan naar een harde caféstoel op vrijdagavond. Maar als de andere partij niet afbelt en die drang om thuis te blijven niet te onderdrukken is, dan zal je het vuile werkje zelf moeten opknappen. Zonder die vriendschap op het spel te zetten, als het even kan. 

"Sociale afwijzing is erg moeilijk, juist omdat er geen scenario voor bestaat," legt Gili Freedman, die onderzoek doet naar het onderwerp aan het Amerikaanse Dartmouth College, uit aan The Cut. "In vele sociale situaties kunnen we een bepaald protocol volgen. Maar als je plannen wil annuleren, kan je niets goeds bedenken om iemand op een juiste manier af te wijzen." Een simpele 'sorry' lijkt onvoldoende, maar als je overdrijft, klinkt het excuus weer niet gemeend. 

Netjes is het dus niet, maar het kan altijd gebeuren dat je toch even jouw eigen behoeften voorop wil zetten en rustig wil thuisblijven. Eén regel die je daarbij best volgt: doe het niet te vaak. "Als het een gewoonte wordt, betekent dat waarschijnlijk dat je te vaak zonder nadenken 'ja' zegt op dingen," legt Andrea Bonior uit, psychologe en auteur van The Friendship Fix. "Sta er dan eens bij stil of je niet beter op voorhand al voorstellen afwijst, als je weet dat je toch te moe of te druk bezig zal zijn." Wordt het een gewoonte om vrienden af te bellen, dan bestaat bovendien het risico dat ze je op termijn niet meer zullen vragen en je vriendschappen verwateren. Wil je ondanks deze waarschuwingen toch een poging wagen vanavond? Succes!

Het makkelijkste zou zijn om voor het "ik voel mij niet zo goed"- excuus te opteren en dat is ook oké, zolang je er niet over aan het liegen bent. Dat mag trouwens ook gewoon zijn dat je het niet ziet zitten om buiten te komen, omdat je wat tijd voor jezelf nodig hebt of moe bent. "Het klinkt in elk geval beter dan 'er is iets tussengekomen', wat erg vaag klinkt als excuus. Laat de persoon ook weten dat je wel je best hebt gedaan om je erover te zetten, maar dat je het toch niet ziet zitten," tipt Bonior. 

Een kleine kanttekening: soms mag je wel een leugentje om bestwil gebruiken, bij grote feesten zoals een verloving of babyborrel. Vind je het moeilijk om enthousiasme te veinzen omdat je zelf een tegenslag had te verwerken op dat vlak, hoef je dat niet meteen aan de telefoon te vermelden. Hou die informatie dan voor een gesprek in een later moment. Wel belangrijk: zeg je plannen altijd telefonisch of persoonlijk af, niet met een sms'je. Dan is de kans kleiner dat het in het verkeerde keelgat schiet. 

(lees verder onder de foto)

Als het op plannen annuleren aankomt, is het slim om een paar stappen op voorhand na te denken. Wat kan je doen om aan te tonen dat je niet van slechte wil bent, maar dat het eenmalig niet uitkomt? Als een last minute noodgeval ervoor zorgt dat je niet op dat verjaardagsfeest geraakt van die goede vriend die 30 wordt, zorg er dan alsnog voor dat je hem op een ander moment een cadeautje brengt of een kaartje stuurt.

Hou de dramatische opmerkingen van zelfhaat ook voor jezelf, tipt Bonior. Door iets uit te kramen als 'sorry, ik ben echt een vreselijke vriend(in)' wanneer je plannen afzegt, zet je onbewust die vriend of vriendin onder druk om te antwoorden met 'nee, natuurlijk niet.'"Op die manier ontloop je zelf de verantwoordelijkheid, en leg je die bij een fictief karakter buiten jezelf waar je geen controle over hebt,", verklaart Carlin Flora, auteur van het boek Friendfluence: The Surprising Ways Friends Make Us Who We Are. "Je excuseert je beter oprecht omdat je het feest gaat missen en maakt het later dan goed."

Het is een kunst om de situatie om te draaien: vis niet naar goedkeuring van de andere partij dat je niet komt, maar keur het voor jezelf goed dat je afzegt. Maak er iets positief van, in plaats van negatief. Freedman ontdekte in zijn onderzoek dat positiviteit helpt om minder te kwetsen bij sociale afwijzing. "Benadruk dat jullie vriendschap veel waard is voor jou, dat je hem of haar niet permanent afwijst en dat je de ander apprecieert."

(lees verder onder de foto)

De kunst van het bevredigend afzeggen van plannen is dat je je achteraf niet schuldig voelt of spijt hebt dat je iets aan het missen bent. Blijf daarom weg van sociale media waarop je ziet hoe leuk het feest is waarvan je besloot toch niet naartoe te gaan. Zet omgekeerd ook geen kiekjes van jezelf online waarbij je duidelijk geniet van een avondje met Netflix in de zetel, want dat is ook niet erg sympathiek.

Wil je echt oprecht zijn, betrek je vrienden dan in het proces om te beslissen of je al dan niet zal komen. Had je bijvoorbeeld een café-avondje gepland en krijg je plots het aanbod van iemand anders om gratis mee naar een concert te gaan, wees hier dan open over. "Leg het dilemma voor aan de vriend waarmee je eerst had afgesproken, en laat die ook een mening geven. Als de ander gekwetst en boos lijkt dat je hem laat zitten, probeer dan toch nog bij je eerste plan te blijven. Is hij of zij begripvol, dan kan je op een heel open en correcte manier toch nog van plan veranderen," zegt Flora. 

De meeste goede vrienden zijn meestal begripvol, zeker als het niet van je gewoonte is om regelmatig van idee te veranderen. "Maak er geen vaste gewoonte van, of je komt over als een egoïst die altijd eerst de kat uit de boom kijkt om op zoek te gaan naar het beste plan voor zichzelf," zegt Bonior. "Je imago zal op die manier snel beschadigd worden en je vriendschappen worden een stuk oppervlakkiger." 

Heb je toch besloten plannen te annuleren? Stel dan zelf meteen een ander moment voor waarop jullie zullen afspreken. Verander die avond op café naar een brunch op zondag, om maar iets te noemen. "Hoe concreter je bent over een volgende afspraak, hoe beter," besluit Flora.