De N-VA onderzoekt verschillende scenario’s voor het Europese lijsttrekkerschap van de partij bij de verkiezingen van volgend jaar. Eén ervan is om Theo Francken, die als staatssecretaris voor Asiel en Migratie uitgroeide tot een van de populairste politici van het land, uit te spelen als kopman. Dat bevestigt Francken zelf aan onze redactie.

In mei 2019 staat ons land opnieuw een ‘moeder aller verkiezingen’ te wachten, met een stembusslag op federaal, Vlaams en Europees niveau. De campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen in oktober zal rechtstreeks doorlopen tot die cruciale afspraak. Mede daarom is bij veel partijen op strategisch niveau de denkoefening al begonnen over de vraag welke boegbeelden ze op welke plek zullen uitspelen.

Theo Francken is vanzelfsprekend een cruciale pion op het bord van de N-VA. De voornaamste beweegreden voor een Europees lijsttrekkerschap is logisch: de lijst voor het Europees Parlement is de enige waarop nog het volledige Nederlandse kiescollege kan stemmen, na de hervorming van de Senaat in 2014. Met andere woorden: alleen als Francken kandidaat is op de Europese lijst, kan elke Vlaming een stem voor hem uitbrengen. De andere kieskringen volgen de provinciegrenzen.

Migratie als thema

De N-VA wil in 2019 maximaal profiteren van het imago van goede bestuurders dat de partij sinds haar deelname aan de federale regering vier jaar geleden heeft proberen op te bouwen. Mede door het staatssecretarisschap van Francken – zeker in combinatie met het ministerschap van Jan Jambon – kweekte de partij een top die breder gaat dan alleen partijvoorzitter en Antwerps burgemeester Bart De Wever.

Die troef wil de partij ten volle uitspelen. Als Europees lijsttrekker die over heel Vlaanderen campagne kan voeren, zou Francken met zijn bevoegdheid en de manier waarop hij die in de markt zet, het ideale gezicht zijn van de thema’s die de N-VA centraal wil stellen in de verkiezingscampagne: migratie, veiligheid en identiteit. Hij zou, naast De Wever en lokale kandidaten, kunnen staan blinken op verkiezingsaffiches van Opgrimbie tot in De Panne.

Toetssteen

Ultieme toetssteen voor elke kandidaat die zich aan heel Vlaanderen presenteert, is de legendarische score van bijna één miljoen stemmen die de christendemocraat Leo Tindemans bij de Europese verkiezingen in 1979 haalde. Oud-premier Yves Leterme en Bart De Wever kwamen het dichtst in de buurt.

Een gelijkaardige score zou van Francken een politicus maken die onmogelijk te negeren valt in de zoektocht naar prominente regeringsleden – wie weet zelfs premier – of naar een opvolger voor De Wever, die na 2019 van plan is af te treden als voorzitter. In 2014 speelden de Vlaams-nationalisten nog Johan Van Overtveldt uit als lijsttrekker, die ruim de duimen moest leggen voor Guy Verhofstadt (Open VLD). Met Francken zullen de concurrerende lijsttrekkers het heel wat moeilijker hebben om te wedijveren.

Gapende leegte

Hoewel de keuze evident lijkt, zijn er voor de N-VA bedenkingen te formuleren bij het plan. Zo dreigt Europa als onderwerp in de kiesstrijd verloren te gaan tussen debatten over federale en Vlaamse thema’s.

Maar wellicht belangrijker is dat na Theo Francken in Vlaams-Brabant bij de Vlaams-nationalisten een leegte gaapt, zeker op het federale niveau. Behalve Vlaams minister Ben Weyts is het zoeken naar nationale boegbeelden. Een politieke neofiet als mensenrechtenactiviste Darya Safai mag dan wel een belofte zijn, Franckens schoenen zijn groot om vullen. Een verzwakte Kamerlijst draagt voor de N-VA het risico van zetelverlies en dus minder federale macht in zich, terwijl winst in het relatief onzichtbare Europees Parlement nauwelijks politiek kapitaal oplevert.