Mag je binnenkort Duitse steden niet meer binnen met je dieselwagen? Rechter laat verbod toe

De hoogste administratieve rechtbank, het Bundesverwaltungsgericht in Leipzig, weigerde vandaag om de twee beslissingen van Stuttgart en Düsseldorf terug te draaien. Dat is een tegenvaller voor de Duitse autosector, want de uitspraak stelt de toekomst van dieselwagens in het land in vraag. De uitspraak schept bovendien een precedent voor tientallen steden die ook niet aan de luchtvervuilingsnormen voldoen.

De federale rechtbank acht een rijverbod voor dieselauto's algemeen toelaatbaar. Het arrest voorziet ook in overgangsperioden en een gefaseerde invoering hiervan. In Stuttgart zijn rijverboden niet mogelijk vóór 1 september 2018. Daarnaast moeten er uitzonderingen mogelijk zijn voor werklui.

Er is echter geen financiële compensatieplicht, oordeelde de bestuursrechter verder. "Bepaalde waardeverliezen moeten worden aanvaard", zei de voorzittende rechter Andreas Korbmacher.

Duitse media verwachten dat in heel wat steden nu snel verboden of beperkingen voor dieselwagens zullen worden opgelegd. In enkele grote steden zoals München, Stuttgart, Keulen, Hamburg, Düsseldorf, Dortmund en Berlijn werd de gemiddelde jaargrens voor stikstofdioxide in 2017 ruimschoots overschreden. 

Om het systeem in de praktijk te brengen zal er naar analogie van de milieustickers een systeem moeten worden bedacht om duidelijk te maken onder welke euronorm een dieselwagen valt. Gedacht wordt aan blauwe stickers. Vervuilende auto's zouden het stadscentrum dan niet meer mogen binnenrijden. Veel Duitsers vrezen bovendien dat hun oudere dieselwagen niets meer waard zal zijn op de tweedehandsmarkt.

Lokale rechtbanken in Stuttgart en Düsseldorf hadden na klachten van een milieuvereniging geoordeeld dat een verbod op dieselwagens in de binnensteden de beste manier is om de vervuiling snel aan te pakken en de EU-normen te halen. Geen enkel andere voorstel zou de lucht sneller properder maken, luidde het. Het eigendomsrecht van de automobilisten woog daarbij niet op tegen de bescherming van de gezondheid. De deelstaten waar de twee steden deel van uitmaken, waren tegen die beslissing in beroep gegaan. Zij krijgen nu dus ongelijk.

EU-commissaris Elzbieta Bienkowska (Industrie) verwelkomde de uitspraak. "Goed nieuws voor schonere lucht. Maar dieseleigenaren betalen de prijs voor het gebrek aan actie van de industrie om schonere auto's te produceren." Zij roept fabrikanten op auto's te maken die geen schadelijke stoffen uitstoten.

Het hoofd van milieuorganisatie Deutschen Umwelthilfe, Jürgen Resch, noemt de uitspraak een duidelijk signaal voor de federale regering. "Ik denk dat het vandaag een grote dag is voor propere lucht in Duitsland." De regering moet volgens hem nu snel een duidelijke regeling uitwerken en de "frauduleuze" auto-industrie moet vuile dieselwagens met een functionerende zuivering uitrusten, vindt hij.

De Duitse regering verwacht dat ze er met haar plannen voor een properdere lucht in steden voor zal kunnen zorgen dat het niet moet komen tot massale dieselverboden, reageert bondskanselier Angela Merkel.

"Het gaat om individuele steden waar er meer moet worden gedaan" tegen de luchtvervuiling, aldus Merkel, "niet om autobezitters in heel Duitsland". Volgens de bondskanselier moeten de luchtkwaliteitsplannen nu snel geïmplementeerd worden met de hulp van de federale regering. Ze wees erop dat de meeste steden die niet aan de luchtkwaliteitseisen voldoen, daar niet ver boven zitten. Ze zouden dus vrij snel binnen de limieten kunnen komen.

Ook de Duitse minister van Leefmilieu, Barbara Hendricks, denkt dat dieselverboden in steden vooralsnog vermijdbaar zijn. "Het blijft mijn doel om ervoor te zorgen dat dergelijke verboden niet van kracht worden" door de lucht op andere manieren zuiverder te maken, reageerde ze. "Dat is mogelijk door de reeks maatregelen die we voorgesteld hebben", voegde haar collega van Verkeer, Christian Schmidt, toe. Hij wees onder meer op een programma van een miljard euro voor gemeentelijke maatregelen.