"Tot 15 uur per dag werken": vakbonden schetsen geen fraai beeld over gang van zaken bij spoorwegen

"In juli 2017 heeft een medewerker van een seinhuis 25 dagen gewerkt zonder rust. En dat is geen alleenstaand geval", zei Michel Abdissi, topman van de Franstalige vleugel van de socialistische spoorbond. "Het komt vaker voor dat medewerkers tussen 11 en 25 dagen werken zonder rusten." Abdissi had een werktabel van een ploeg meegebracht om zijn stelling te illustreren.

Luc Piens van ACV-Transcom bevestigde het probleem. "In Schaarbeek moesten mensen tot 15 uur per dag werken na een ongeval met een trein van Lineas (een goederentransporteur, red.). De voorziene 9 uur én de maximale dagprestatie van 11 uur werden overschreden", aldus Piens, die wees op onderzoeken die vermoeidheid in verband brengen met veiligheidsrisico's. Volgens Piens werd het probleem vorig jaar al gesignaleerd in Brussel.

"We vernemen ook dat op het terrein druk wordt gezet op het treinpersoneel om bepaalde handelingen te doen en diensten te blijven presteren, en dat gedreigd wordt het brevet - het rijbewijs voor spoormensen - in te houden wanneer ze zouden stoppen en hun trein achterlaten. Die inhouding betekent dat ze niet meer mogen rijden", zei Piens nog.

Rond 14 uur vertrokken de vakbonden uit de commissie en kwamen de spoordirecties aan de beurt. Verschillende parlementsleden legden de verklaringen van de vakbonden aan hen voor. Infrabelbaas Luc Lallemand vond het een vervelende situatie. "We moeten hier reageren op een hoorzitting waar we zelf niet bij aanwezig waren", zei hij. "Normaal gezien bespreken we zulke zaken in overlegorganen. We investeren tienduizenden uren in sociaal overleg. Dat is de juiste plek om zulke situaties te bespreken."

"Reglementair is het niet toegestaan langer dan zeven dagen opeenvolgende dagen te werken in een seinpost", erkende Lallemand. "Maar, in gevallen van overmacht kan daar reglementair van worden afgeweken. Dat wordt zoveel als mogelijk vermeden. Soms ruilen collega's echter diensten en is het management niet meteen op de hoogte."

Wat het specifieke voorbeeld van de 25 opeenvolgende werkdagen betreft, viel Lallemand uit de lucht. "We hebben getracht die getuigenis na te gaan, maar we hebben geen zo'n situaties gevonden", zei hij. "Men zegt mij dat men één situatie heeft gevonden waarbij iemand 17 dagen gewerkt heeft, maar onder toezicht van een verantwoordelijke, met instemming van betrokkene en met bijhorende recuperatie. Dat was een zeer uitzonderlijke situatie." Infrabel benadrukt dat personeel "nooit wordt verplicht" om prestaties te doen.

De hele dag werd in de Kamercommissie Infrastructuur gepraat over de "veiligheidscultuur" bij het spoor, naar aanleiding van het dodelijke treinongeval in Morlanwelz eind november. De bonden schetsten alweer geen fraai beeld van de gang van zaken bij de spoorwegen, terwijl de spoortoplui hun inspanningen voor veiligheid in de verf zetten. Het contrast viel verschillende politici op.

Vakbondsman Abdissi legde een link tussen de besparingen die de overheid bij het spoor doorvoert, en de veiligheid. De invoering van het noodstopsysteem loopt wel op schema en ook de sporen worden onderhouden, maar het onderhoud van de bovenleidingen is "niet meer volgens de normen omdat er onvoldoende geld is", klonk het. "Daarom hoort u regelmatig dat treinen te velde stilstaan", legde de vakbondsman uit. "Het houdt ook veiligheidsrisico's in. In een extreem geval kan de bovenleiding breken als een trein door een station rijdt. Dat zou fatale gevolgen kunnen hebben voor de mensen die op het perron staan."

Een ander probleem is volgens Abdissi dat er geen geld is om overwegen te vervangen. "Het probleem in Morlanwelz hield verband met overwegen", bracht hij in herinnering. Daar was een trein betrokken geraakt bij een aanrijding met een auto op een overweg, waarna de losgekomen "spooktrein" twee arbeiders van Infrabel aanreed.

Lallemand reageerde ook op die uitlatingen wat geprikkeld. "Ik begrijp niet dat er een link wordt gelegd tussen de centen en de veiligheid. Infrabel en NMBS moeten zwaar besparen. Dat is niet nieuw. Beide bedrijven hebben daar plannen voor gemaakt, ook om productiviteitswinsten te boeken. (...) Maar veiligheid is meer dan centen. De twee aan elkaar koppelen is zeer kort door de bocht en niet waar."