Merkel IV gaat van start, und jetzt?

Het heeft wat voeten in de aarde gehad, maar de Grote Coalitie tussen de CDU/CSU van Merkel en de SPD kan nu opnieuw van start. Voor onze oosterburen betekent dat meteen de zo begeerde politieke stabiliteit, want bij een "Nein" van de SPD'ers dook het spook van de chaos van de Weimarrepubliek uit het interbellum weer op.

Merkel heeft wel erg veel water in de Rijnwijn moeten doen om de nukkige SPD'ers aan boord te hijsen en dat in de vorm van zware ministerposten zoals Financiën en Buitenlandse Zaken. Vooral die eerste is een cockpit van waaruit de SPD veel invloed kan uitoefenenen, niet enkel in Berlijn, maar ook in Europa. Het regeerakkoord tussen CDU/CSU en SPD voorziet ook dat Duitsland voortaan een groot deel van zijn opgepotte begrotingsoverschotten gaat investeren in infrastructuur, digitalisering, onderwijs en in sociale projecten zoals betaalbare woningen en dies meer.

Op haar rechterflank heeft Merkel echter ook moeten toegeven aan de meer conservatieve Beierse zusterpartij CSU. De Beierse regeringsleider Horst Seehofer wordt minister van Binnenlandse Zaken en gaat immigratie en asiel fors inperken. Maximaal zou de Bondsrepubliek nog 200.000 mensen per jaar toelaten. Dat moet de rechts-populistische partij Alternative für Deutschland het gras onder de voeten wegmaaien.

Merkel IV betekent ook dat Europa na een verkiezingsjaar in 2017 opnieuw van start kan en dat met een heuse nieuwe Duits-Franse as in de traditie van Adenauer-de Gaulle, Schmidt-Giscard en Kohl-Mitterrand.  De EU heeft dat leiderschap nodig, zeker in spanning met de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk dat de brexit opzoekt en met een agressief Rusland.

Zonder de nukkige Britten kan het duo Merkel-Macron Europa wat beter stroomlijnen en de sociaaldemocratische inslag in zowel Parijs als Berlijn vergemakkelijkt dat nog. Merkel begint aan haar laatste ambtstermijn, Macron is de rijzende ster in de EU en die zet vooral in op structurele hervormingen in Frankrijk en in de Europese Unie.

Vooral financieel kan dat voelbaar worden met plannen voor een heuse "Europese minister van Financiën" binnen de eurozone, het eventueel omvormen van het financiële reddingsfonds ESM tot een soort Europees Monetair Fonds, een wat lossere begrotingsdiscipline en meer investeringen. De Zuid-Europese landen zullen opgelucht adem halen.

Niet meer of minder dan dat ze de geschiedenis ingaat als een van de langst regerende kanseliers van Duitsland. Als ze haar ambtstermijn volmaakt -en in de Bondsrepubliek is dat bijna altijd zo- zal ze 16 jaar lang bondskanselier geweest zijn. Dat is evenveel als de recordhouder, haar vroegere mentor en kanselier van de eenmaking Helmut Kohl. Zelfs Konrad von Adenauer, de legendarische stichter van de Bondsrepubliek, moest het met 14 jaar doen.

Meer dan gelijk welke andere bondskanselier heeft Angela Merkel kunnen wegen op de EU en de eurozone. Het leverde haar de woede op van Grieken en anderen, maar tegelijk heeft ze met Duits geld ook de Zuid-Europese schuldenlanden -en de de eurozone- gered in moeilijke tijden. Met haar uitspraak "Wir schaffen das" over de intocht van een miljoen vluchtelingen in Duitsland heeft Merkel ook geschiedenis geschreven. Het typeert ook haar pragmatische aanpak van problemen in tijden van wild populisme.

Opmerkelijk is ook dat drie van haar vier coalities gevormd werden met de SPD, die daar telkens electoraal voor afgestraft werd. Die ene andere coalitiepartner, de liberale FDP, wachtte nadien hetzelfde lot. In al die jaren bleef de unie van CDU/CSU onbetwist de grootste politieke fractie in Duitsland. Ook dat is de erfenis van Angela Merkel. Een van haar grote taken voor de volgende jaren is dan ook het naar voor schuiven van een geschikte opvolger/opvolgster om het stuur over te nemen, want net dat heeft ze tot nu toe altijd vermeden.