"Het is duidelijk dat de Italianen lak hebben aan de huidige politieke cultuur"
De Vijfsterrenbeweging en Lega halen samen meer dan de helft van de stemmen bij de Italiaanse parlementsverkiezingen. "De Italianen hebben tegen het establishment gestemd", zegt VRT-journalist Willem Van Mullem vanuit Italië. Collega Mieke Strynckx kijkt vooral uit naar de strijd om het premierschap. "Dat wordt nog een interessante strijd", zegt ze in "De ochtend" op Radio 1.
Beluister hieronder het gesprek met Mieke in "De ochtend":
De verkiezingsuitslag ligt in de lijn van de verwachtingen, maar is niet zo goed nieuws voor de politieke stabiliteit van Italië. Geen enkele partij of politiek blok heeft een werkbare meerderheid. "De Vijfsterrenbeweging liet al optekenen dat ze nu wel naar hen zullen moeten luisteren", zegt Strynckx. "Zo onbestuurbaar stellen ze zich dus niet op, al staat stichter van de beweging, Beppe Grillo, al op de rem."
De combinaties om een coalitie te vormen liggen ontzettend moeilijk
Het rechtse blok van onder meer Forza Italia en Lega wordt het grootste blok. Ook daar is het de traditionele partij, Forza Italia met name, die een tegenvallend resultaat laat zien. De partij blijft steken op hooguit 14 procent, niettegenstaande de comeback van Silvio Berlusconi. "De tijd van de mirakels is voorbij voor Berlusconi", is de conclusie van de krant La Repubblica.
Des te pijnlijker voor de 81-jarige gewezen premier, is het feit dat de Lega, zijn partner in de rechtse alliantie, een stuk groter wordt dan Forza Italia. "Volgens Berlusconi komt dat omdat hij zelf niet op een lijst mocht staan", zegt VRT-collega Mieke Strynckx in Italië.
De tijd van de mirakels is voorbij voor Berlusconi
De radicaal-rechtse Lega zit met 18,5 procent zelfs de Partito Democratico op de hielen. "Matteo Salvini, de leider van Lega, heeft op voorhand gezegd dat hij het premierschap zou claimen als hij groter werd dan Forza Italia. Het wordt dus wel een interessante strijd voor het premierschap."
Links doet het ronduit slecht
Links doet dan weer ronduit slecht. "Regeringspartij PD zakt onder de 20 procent. Gewezen premier Matteo Renzi haalde ooit 40 procent", zegt ze. "Binnen zijn partij gaan stemmen op om ontslag te nemen. Renzi had op voorhand laten weten dat hij dat niet van plan was, maar veel keuze lijkt hij niet meer te hebben."
"Het politieke establishment is afgestraft", zegt Van Mullem. "Binnen het rechtse blok scoort Lega er goed en daarbuiten scoort de Vijfsterrenbeweging ook". Die twee anti-establishmentpartijen halen samen zo'n 55 procent. "Het is duidelijk dat de Italianen lak hebben aan de huidige politieke cultuur."
Dat laatste geldt des te meer voor de Zuid-Italianen, die massaal voor de Vijfsterrenbeweging hebben gestemd. In Sicilië bijvoorbeeld, dat traditioneel rechts stemt, haalt de anti-establishmentpartij bijna de helft van de stemmen (48 procent). Onderstaande kaart toont hoe verdeeld Italië heeft gestemd.
Het wordt moeilijk voor Lega en de Vijfsterrenbeweging om samen een regering te vormen
De regeringsvorming wordt geen gemakkelijke klus. "Sowieso haalt niemand een meerderheid, maar de combinaties om een coalitie te vormen liggen ontzettend moeilijk", zegt Strynckx. "Mathematisch kunnen het linkse en het rechtse blok een regering vormen, maar als Lega het premierschap opeist, lijkt dat onverteerbaar voor links". Strynckx vermoedt dat de PD in de oppositie belandt.
De hamvraag is wat de Vijfsterrenbeweging zal doen. "Lega en de Vijfsterrenbeweging staan erg ver van elkaar op bepaalde thema's", zegt Van Mullem. "Het wordt moeilijk voor die twee om samen een regering te vormen."
De kans bestaat volgens hem ook dat er helemaal geen regering wordt gevormd. "Er gaan stemmen op om een regering te vormen met een bepaald doel", zegt Van Mullem. "Bijvoorbeeld om de pas aangepaste kieswet opnieuw aan te passen om daarna opnieuw naar de stembus te trekken." Hoe het ook zij, het zal wellicht nog een tijd duren vooraleer Italië een stabiele regering heeft.
