Niet al lof voor 'The Shape of Water': "Door deze film voelen mensen met een beperking zich minder menselijk"

Opgelet, dit artikel bevat enkele spoilers over het plot.

Het regent niets dan lof voor de laatste prent van regisseur Guillermo Del Toro, 'The Shape of Water'. De film won maar liefst vier Oscars, inclusief de meest gewilde van de avond, die van beste film.

'The Shape of Water' vertelt het verhaal van Elisa, een jonge vrouw die niet kan spreken. Ze werk als poetsvrouw in een overheidsbasis en komt daar één en ander de weten over een mysterieus zeewezen dat er gevangen wordt gehouden. Voor ze het weet bouwt ze een bijzondere band met de 'meerman' op, en wordt ze zelfs verliefd. Haar besluit staat vast: ze moet hem uit het gevangenschap redden. 

Sjunneson-Henry kon naar eigen zeggen niet wachten om het plot te zien ontwikkelen, maar één bepaalde scène heeft het volledig verpest. "Ik dacht dat het een ontsnappingsfilm zou zijn, waarin drie underdog-vrienden samenspannen om een wezen dat onrecht werd aangedaan te redden. Maar het ging al snel een andere kant op: het romantische plot bevat een grote fout. Elise wordt verliefd op de meerman omdat ze voelt dat hij de enige is waarmee ze een diepere, emotionele connectie kan opbouwen", legt ze uit. "Op een bepaald moment zegt ze: 'Hij weet niet wat ik mankeer, of dat ik incompleet ben. Hij ziet wie ik ben, zoals ik ben." 

Het is een romantisch bedoeld sentiment, dat moet aantonen dat het amfibie-wezen verder kan zien dat Elisa's fysieke kunnen. "Del Toro heeft immers uitgelegd dat dat zijn bedoeling was. Maar toch staat hij er niet bij stil hoe zo'n sentiment een bepaalde groep mensen minder menselijk kan doen voelen. 

"Ik heb altijd geweten dat mensen zonder beperking me soms zien als 'half', als gebroken. Minder dan een geheel. Daarom haat ik het dat grote producties als 'The Shape of Water' insinueren dat mensen die doof, stom of doofstom zijn geen connectie zouden kunnen maken met mensen die niet aan die beperking lijden. Of dat ze alleen begeerd kunnen worden door wezens die niet beter weten." 

Toch is ze niet volledig negatief over 'The Shape of Water'. "In één van de scènes wordt Elisa aangerand door haar baas, en hij ziet dat als een compliment. Want 'wie zou er anders iemand als haar willen aanraken?' Dat is een machtsdynamiek die ik zelf al heb meegemaakt in mijn leven, en die werd goed geportretteerd in de film." 

Het einde van de film kan haar absoluut niet bekoren, omdat die conclusie volgens haar iets zegt over hoe de maatschappij mensen met een beperking waarneemt. "Elisa trekt samen met haar meerman naar zijn wereld," merkt ze op. "Waar ze samen, zonder te spreken, als soortgenoten, door het leven gaan. Een fijn einde voor het verhaal, maar het insinueert iets ongemakkelijks over mensen met een beperking: 'Ga naar je eigen soort.' Het lijkt wel alsof de boodschap is dat, als je niet in de maatschappij past, je die dan maar moet verlaten om bij mensen te wonen die wél zijn zoals jij. Nee, wat men ook zegt, deze film zal me altijd een vreemd gevoel in mijn maag blijven geven." 

Ze is niet alleen. Ook filmmaker en activist Dominick Evans ziet wat graten in de productie. "Het feit dat Elisa 'genezen' of 'gefixt' moet worden om een succesvolle relatie te hebben, is een bizar gegeven", verklaarde hij. "Ik heb zelf een ongeneselijke spierziekte, en ik heb mezelf enorm lang gehaat omdat ik anders was. Ik ken veel mensen die probeerden zelfmoord te plegen omdat ze boodschappen als die in 'The Shape of Water' ter harte namen: ofwel moet je genezen worden, ofwel ben je geen gelijkwaardig mens." 

Sjunneson-Henry geeft toe dat sommige mensen al kwaad hebben gereageerd op haar gevoelens over de film. "Aan hen wil ik vragen: stel jezelf eens voor dat je geen, of slechts heel weinig personen die jou representeren zou zien in films. En beeld je dan eens in dat één ervan een monsterliefde met een vis zou zijn..." 

Ook op Twitter zijn de reacties over de film dubbel. Sommige kijkers zien er net een positief verhaal in over een meisje dat zich ondanks haar beperking een weg naar haar geluk vecht, anderen sluiten zich aan bij Sjunneson-Henry en Evans en besluiten: "Hoe moeten doofstomme mensen zonder magische visman om hen te genezen zich hierbij voelen?"